devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

4. Hizmet kay›rmac›l›¤›: Hizmet kay›rmac›l›¤›, siyasal iktidar›n, gelecek seçimlerde iktidarda
kalabilmek amac›yla bütçe tahsisatlar›n›, oylar›n› maksimize edecek flekilde kendi seçim bölgelerine
tahsis etmesi ve böylece bütçe kaynaklar›n› ya¤malamas›d›r. Bu tür yozlaflma ile kamu kaynaklar›n›n
da¤›t›m›nda yerleflim bölgeleri ve ihtiyaçlar dikkate al›nmamakta, hizmetler siyasal iktidarlar›n
kendi seçim bölgelerine götürülmektedir. 85
Kutu 5: Uluslararas› Yolsuzlukla Mücadele Konferans› Yolsuzluklarla
Mücadeleye ‹liflkin Lima Deklarasyonu, 11 Eylül 1997
• Tüm hükümetler, her türlü ifllemlerinde saydam ve hesap vermeye haz›r flekilde hareket
etmeli ve halk azami ölçüde hükümetteki tüm bilgileri isteyip alabilmelidir. Halk araflt›rmas› için
kamu hesaplar›n›n aç›k tutulmas› garanti alt›na al›nmal›d›r. Sivil toplum örgütlerinin en kritik oldu¤u
ulusal ve yerel seviyelerde kat›l›m, karar verenlere bilgi sa¤lanmas› ve önemli konularda
genel görüflme aç›lmas› suretleriyle takviye edilmelidir.
• Hükümetler, yolsuzlukla savafl›n ba¤l› oldu¤u hukukun üstünlü¤ü ilkesinin temel tafl›
olan adaletin ba¤›ms›zl›¤›n›, do¤rulu¤unu ve siyaset d›fl› kalmas›n› sa¤lamal›d›rlar.
• Ombudsman kurumu, hükümetler ile halk aras›nda bir köprü oluflturaca¤› için, bürokrasinin
haks›z engel ve yolsuzluklar›na karfl› etkin bir katk› yapabilir. Halen ombudsman› olmayan
ülkeler, parlamentonun ba¤›ms›z bir kuruluflu olarak kurulmas›n› incelemeye almal›d›rlar.
• Hükümetler, sivil toplum ve özel sektörle birlikte devlet organlar›n›n ve anayasal makamlar›n
hesap verme kapasitesini periyodik incelemelere tabi tutmal›d›r. Yerel yönetimde hesap verme
kapasitesinin, yolsuzluklar› önleyip önlemedi¤i dikkatle incelenmelidir. Ç›kar çat›flmas› ile ilgili
ilkeler, özel bir dikkatle ele al›nmal›d›r.
• Daha önce önlem almayan hükümetler ifl hayat›n› engelleyen gereksiz izin ve kay›tlar,
tekeller, keyfi harçlar, a¤›r vergiler vs. gibi rüflvet ve yolsuzlu¤u art›ran f›rsatlar› en aza indirmelidirler.
• Afla¤›daki haller dahil olmak üzere, hükümetler, anayasa ve insan haklar› ile uyumlu bir
flekilde, yolsuzluklarla ilgili yasa hükümlerini azami etkinlikle uygulamal›d›rlar:
- Yasa d›fl› bir hediye alan memurun karfl›l›¤›nda bir ç›kar sa¤lad›¤›n›n ispat külfetinin kald›r›lmas›,
- Kamu yönetimde bulunanlar›n ve ailelerinin mal beyan›nda bulunmas› ve mal art›fllar›n›n
yasal yollarla sa¤land›¤›n›n ispat›n›n onlara yüklenmesi (aile ve ortaklar› dahil),
- Ba¤›ms›z bir kurulufl taraf›ndan önemli kamu yöneticilerinin mallar› ve yaflam biçimlerinin
periyodik olarak veya rastgele seyreklikle gözden geçirilmesi,
85
Ibid.
78