devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

Etik, toplumsal hayat içinde önemli bir çal›flma alan› olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Özellikle son
y›llarda bu konuda yap›lan felsefi, dilbilimsel ve sosyolojik çal›flmalar›n say›s›nda önemli bir art›fl görülmektedir.
Etik, insanlar›n, toplumlar›n do¤rular ve yanl›fllar alan›nda ne yapt›¤›n›n ya da yapmas› gerekti¤inin
tan›mlanmas›ndan daha fazla bir fleydir. Etik, do¤rular ve yanl›fllar alan› üzerinde hüküm yürütme,
müzakere yapabilme, tahayyül edebilme kapasitesinin gelifltirilmesi ile ilgili tüm zihinsel faaliyetleri
ifade eder. ‹deal anlamda etik, “evrensel olarak” -yani bütün zamanlardaki tüm insanlar için geçerli
olan- do¤ru davran›fl› tan›mlayan bir olgudur. Bu, bütün insanlar için iyiyi kötüden ay›rmaya yarar.
Hemen tüm filozof ve sosyologlar›n üzerinde hemfikir oldu¤u bu düflünce, ayn› zamanda kültürün
yarat›c›s› olarak insan›n do¤ru/yanl›fl aras›nda seçim yapabilme kapasitesine sahip bir varl›k oldu-
¤unu da destekler. ‹nsan, etik olmayan toplumsal de¤erler silsilesi ile flekillendirildi¤inde insansal özellikler
göstermekten ç›kar, varoluflsal krizler yaflamaya bafllar. O halde ailede, çeflitli organizasyonlar
içinde insan›n etik bir varolufl sürdürebilmesi, ayn› zamanda kiflilerin sa¤l›kl› bir flekilde hayata kat›labilmelerine,
kendileri ve di¤erleri üzerinde düflünme kapasitelerini gelifltirebilmelerine ba¤l›d›r.
Bir felsefe dal› olarak etik, insanl›k tarihiyle yafl›tt›r. Geçmifle ait ortaya ç›kar›lan en eski yaz›tlarda
bile insanlar›n etik ikilemler içine düfltüklerinden, bunlar› çözebilmek için içsel muhakemeye
girdiklerinden bahsedilmektedir. Antik Yunan’dan günümüze uzanan etik felsefesi sürecinde,
iyi, do¤ru, erdem, adalet gibi kavramlar üzerinde tart›fl›lm›fl, bu konuda çok çeflitli görüfller ortaya
at›lm›flt›r. Örne¤in, baz› filozoflar insan faaliyetlerinin iyi ya da kötü niteli¤ini bu faaliyetlerin
yöneldi¤i amaç ve ortaya ç›kard›¤› sonuçtan ba¤›ms›z olarak de¤erlendirirken, baz› filozoflar bir
faaliyete iyi ya da kötü, do¤ru veya yanl›fl niteli¤inin verilmesinde faaliyetin yöneldi¤i amac›n araflt›r›lmas›
gerekti¤ini savunmaktad›r. Devletin yüksek menfaatlerinin evrensel etik de¤erlerin önünde
oldu¤unu savunan filozoflar da bulunmaktad›r. Modern etik felsefesinde genel olarak kabul
edilen görüfl, eti¤in insan do¤as›ndan ve kültürel özelliklerden ba¤›ms›z düflünülemeyece¤i fakat
ayd›nlanma projeksiyonu içerisinde geliflime paralel olarak kimi kamu yönetimi temel etik de¤erlerinin
evrenselleflti¤idir.
Günümüzde, ça¤dafl ve demokratik ülkelerde kamu yönetimine egemen olan etik de¤erlerin,
Kantç› evrensel etik anlay›fl›na yak›n oldu¤u görülmektedir. Kamu yönetimlerinde kabul edilen
etik de¤erler, metafizik yaklafl›mlardan ziyade mant›k üzerinde temellendirilmifltir. Günümüzde
kamu hizmeti etik de¤erleri sistemlefltirilirken, art›k bu de¤erlerle ilgili ne dinsel tart›flmalara
girilmekte ne de bu de¤erlerin amac›n›n salt bireysel mutlulu¤u yakalamak oldu¤u ileri sürülmektedir.
Etik ilkelere ba¤l› iflleyen bir kamu yönetimi ortam›nda, elbette vatandafllar›n memnuniyeti
ve mutlulu¤u sa¤lanacakt›r. Ancak, buradaki ç›k›fl noktas› tek tek bireylerin memnuniyetiyle birlikte,
genel olarak toplumun da memnuniyetidir. Bununla birlikte etik de¤erler herkes için geçerli
oldu¤undan, hiçbir kimseye, zümreye veya gruba etik ihlal söz konusu oldu¤unda imtiyazl›
davran›lamaz.
42