devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

Kamu görevlilerinin, kamu hizmeti ifa ettikleri s›rada verdikleri kararlarda ba¤l› bulunduklar›
de¤erlerin say›s›n›n çoklu¤u konusunda fikir birli¤i bulunmaktad›r. 98 Kamu görevlisi, bir durumda
yasal yükümlülüklerini öne ç›kart›rken, di¤er durumda kurumsal ç›kar› tercih ederek karar verebilir
ya da bazen kiflisel ç›kar›n› tercih etmesini sa¤layan de¤erler bask›n gelebilir. Araflt›rmac›lar, kamu
görevlisinin tabi oldu¤u önemli de¤er dizgelerini birçok flekilde sistemlefltirmifllerdir. Baz›lar›
bir tek alan› odak noktas› olarak kabul ederler. Örne¤in, kamu yönetiminde etik konusunda ünlü
akademisyen John Rohr de¤erler dizgesini siyasal rejim de¤erleri üzerinde flekillendirmifltir (hukuk
ve yasal gelenekler). 99 Di¤er ünlü akademisyen George Frederickson, sosyal adalet ve kamu yarar›
üzerinde temellendirilen bir de¤erler dizgesini tercih etmifltir. 100 Baz› yazarlar ise, çeflitli de¤er kategorileri
aras›nda kafl›laflt›rmalar yaparak kamu görevlilerinin tabi olacaklar› etik de¤erleri tespit
etmeye çal›flm›fllard›r. 101
Tek bir alan› odak noktas› almay›p da, kamu sektöründe karar verme sürecinin bütün önemli
unsurlar›n› kapsayacak bir de¤erler dizgesi oluflturulmas›, araflt›rmac›lar aras›nda kamu yönetiminde
etik standartlar›n yerlefltirilmesi aç›s›ndan daha faydal› olmufltur. 102 Örne¤in, Terry Cooper,
etik de¤erler için dört temel kaynak tasnif etmifltir. Bunlar “bireysel vas›flar”, “kurumsal yap›”, “kurumsal
kültür” ve “toplumsal beklentiler”dir. 103 Donald Warwick’in dört kayna¤› ise “kamu yarar›”,
“seçmen menfaatleri”, “bürokratik menfaatler” ve “kiflisel menfaatler”dir. 104 Günümüzde, kamu yönetiminde
temel etik de¤erlerin sistemlefltirildi¤i ifllevsel ve etkili bir etik davran›fl kodunun bireysel
de¤erler, profesyonel de¤erler, kurumsal de¤erler, yasal de¤erler ve kamu yarar› de¤erlerini iyi
tan›mlam›fl ve aralar›ndaki ayr›mlar› önem s›ras›na göre iyi sistemlefltirmifl kod oldu¤u yönünde fikir
birli¤i mevcuttur. Örne¤in, Amerikan Kamu Yönetimi Derne¤i’nin (American Society for Public
Administration-ASPA) kendi çal›flanlar› için haz›rlad›¤› etik kodu, bu befl de¤erler dizgesini en
iyi flekilde sistemlefltiren kodlardan bir tanesidir. 105 Bununla birlikte, bugün birçok geliflmifl devle-
98
Bkz. MONTGOMERY VAN WART, CHANGING PUBLIC SECTOR VALUES, (1998), s. 5.
99
Bkz. JOHN A. ROHR, ETHICS FOR BUREAUCRATS: ON LAW AND VALUES, (1989).
100
Bkz. George H. Frederickson, Public Administration and Social Equity, PUBLIC ADMINISTRATION REVIEW 50, NO. 2 (Mart/
Nisan 1990), s. 228-237.
101
Darrell Pugh ve April Hejka-Ekins de¤er kaynaklar›n› bürokratik etik de¤erler ve demokratik de¤erler olarak ay›rm›fllard›r. Bkz.
Darrell L. Pugh, The Origins of Ethical Frameworks in Public Administration, in JAMES BOWMAN ED., ETHICAL FRONTIERS
IN PUBLIC ADMINISTRATION, (1991); April Hejka-Ekins, Teaching Ethics in Public Administration, PUBLIC ADMINISTRATION
REVIEW 47, NO. 5, (Eylül-Ekim 1988), s. 885-891; Barry Posner ve Warren Schmidt bireysellik eti¤i ile topluluk ve kurumsal
eti¤ini karfl›laflt›rm›fllard›r. Bkz. Barry Z. Posner, Warren H. Schmidt, An Updated Look at the Values and Expectations of Federal
Government Executives, PUBLIC ADMINISTRATION REVIEW 54, NO.1 (Ocak-fiubat 1994), s. 20-24.
102
Patrick Dobel’e göre kamu yönetiminde kamu görevlilerini ba¤layacak üç kritik de¤erler dizgesi bulunmaktad›r. Hesap verebilirlik,
bireysel sorumluluk ve basiret. Bununla birlikte Kathryn Denhardt kamu sektörü için üç temel de¤er olarak onur, adalet
ve iyilikseverli¤i belirlemifltir. Bkz J. Patrick Dobel, Integrity in the Public Service, PUBLIC ADMINISTRATION REVIEW 50, NO.3
(May›s- Haziran 1990), s. 356-366; Kathryn Denhardt, Unearthing the Moral Foundations of Public Administration: Honor,
Benevolence and Justice, in JAMES BOWMAN ED., ETHICAL FRONTIERS IN PUBLIC ADMINISTRATION, (1991).
103
Bkz. TERRY COOPER, THE RESPONSIBLE ADMINISTRATOR, (1990).
104
Bkz. Donal P. Warwick, The Ethics of Administrative Discretion, in JOEL L. FLEISHMAN, LANCE LEIBMAN, MARK H. MOORE
EDS., PUBLIC DUTIES: THE MORAL OBLIGATIONS OF GOVERNMENT OFFICALS, (1989).
105
Bkz. http://www.aspanet.org/scriptcontent/index.cfm.
90