devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

4.3.2. Vatandafllar›n Talepleri
Kamu hizmetinin iflleyiflinde vatandafllar›n ifllerinin daha h›zl› halledilmesi yönünde talepleri
vard›r. ‹fllerin sürati bilgili, profesyonel çal›flanlar›n yan› s›ra teknolojiyi de gerektirir. Kamu sektöründe
teknolojik gereksinimler s›n›rl› kaynak sorunuyla birleflince, vatandafllar›n talepleri ço¤u zaman
çeflitli usulsüzlüklerle yerine getirilir. Unutulmamas› gereken önemli bir nokta vard›r ki kamuda
yolsuzluk ve etik d›fl› faaliyet olaylar› genellikle iki tarafl›d›r. Bir tarafta anayasal ve yasal düzenlemeler
uyar›nca kamu görevi ifa eden kamu çal›flanlar›, her iki tarafta vatandafllar veya özel
sektör kurulufllar› bulunur. Kamuda yolsuzluk ve etik d›fl› faaliyetlerden sorumlu di¤er taraf›n da
yasal yükümlülüklerinin fark›nda olmas› ve ülkenin ekonomik refah› ve toplumsal geliflimi için kamuda
eti¤in öneminin bilincine varmas› gereklidir.
Örne¤in, Türkiye’de yap›lan araflt›rmalar, vatandafllar›n genel olarak kay›rma ve kollaman›n
engellenmesini istemelerine ra¤men, ayn› zamanda bireysel olarak kan ba¤›, hemflehrilik, kirvelik
gibi ilksel-geleneksel (promordial) iliflkileri kullanarak sorunlar›n› çözmeye devam etme e¤iliminde
olduklar›n› göstermektedir. Vatandafllar›n bu e¤ilimi liyakate ve profesyonelli¤e ba¤l› olarak kamu
hizmetinin etik ilkelere uygun olarak gerçeklefltirilmesini zorlaflt›rmaktad›r. Yolsuzluklardan sürekli
flikayet eden vatandafllar›n, ilk f›rsatta araya efl-dost koyarak kay›rmac›l›¤a sebep olmalar›,
ancak kamu görevlisinin liyakate ba¤l› olarak göreve gelmesi, yükseltilmesi, görevini profesyonellik
ilkelerine ba¤l› yapmas›yla engellenebilir. 277
Ayr›ca kamu görevlisinin çal›flma usullerini düzenleyen kurallar aç›k ve anlafl›labilir olmad›¤› için
kamu görevlisi baz› durumlarda günlük ifllerinde gere¤inden fazla takdir yetkisi kullanmaktad›r. Bu,
kamu görevlilerinin kamu yarar›n› birçok kez vergi mükelleflerinin ya da baflka bir aç›dan bak›ld›¤›nda
müflterilerin ç›karlar›yla dengelemeleri anlam›na gelir. Çat›flan hedef ve sorumluluklar do¤rudan kamu
görevlileri taraf›ndan çözümlenmesi gereken ikilemler yarat›r. Kamu görevlisi, bu ikilemlerin varl›-
¤› durumunda iyi düzenlenmifl kamu yönetiminde etik davran›fl kodunda öngörülen hak ve yükümlülükleri
uyar›nca hareket etmeli, somut olaya uygulanacak herhangi bir düzenleme bulunmamas› durumunda
ise, ahlaki muhakeme ve etik karar verme yöntemiyle çözüme ulaflmal›d›r. 278
277
278
Türkiye’de Devlet ve Reform, TESEV YAYINLARI, http://www.tesev.org.tr/projeler/proje_devletrefrapor.php
Etik karar verme süreci konusunda de¤erli eserlerin yazar› Terry Cooper’a göre kamu çal›flanlar› etik kararlar vererek etiksel
hale gelmektedirler. Cooper’a göre etikle ilgili düzenlemelerin eksikli¤inde bile kamu çal›flanlar›n›n etik karar vermeleri sa¤lanabilir.
Nihayetinde etik karar verme sürecinin gelifltirilmesi etik e¤itimlerinin temelini oluflturmaktad›r. Cooper’›n etik karar verme
süreci modelinin yedi ad›m› bulunmaktad›r:
• Etik problemin idraki,
• Durumun tarif edilmesi,
• Etik konular›n tan›mlanmas›,
• Alternatiflerin belirlenmesi,
• Sonuçlar›n tasarlanmas›,
• Tutulacak yolun seçilmesi,
• Sonuca ulafl›lmas›.
Bkz. COOPER, THE RESPONSIBLE ADMINISTRATOR. Bir di¤er akademisyen Straussman da Cooper’›nkine benzer etik karar
verme süreci için analitik bir yöntem gelifltirmifltir. Bkz. J. STRAUSSMAN, PUBLIC ADMINISTRATION, (1990).
161