devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

• D›fl denetim, sadece olaydan sonra ne oldu¤unu analiz ederek ve raporlayarak de¤il, ileriye
bakarak, ç›kar›lan dersleri belirleyerek ve iyi uygulamalar› yayarak de¤er katar.
• D›fl denetim, yeterli hesap verme sorumlulu¤u konusunda güvence vererek, kamu hizmetlerinde
uygun davran›fl standartlar›n› destekleyerek, kamu hizmetlerinde paran›n de¤erinin karfl›-
l›¤›n›n al›nmas›na yard›mc› olarak kamu ç›kar›n›n korunmas›nda önemli bir rol oynar.
• D›fl denetim, kamu servetinin do¤ru olarak harcand›¤› yolunda kamuoyu güveninin oluflmas›nda
kilit bir ö¤e olarak kabul edilmektedir.
D›fl denetim prensipleri ise flu flekilde s›ralanabilir: 262
• D›fl denetçilerin denetlenen organizasyonlardan ba¤›ms›z olmas›,
• D›fl denetimin genifl kapsaml› olmas›, d›fl denetimin finansal tablolar›n denetiminin yan› s›-
ra düzenlilik ve sosyal ve ahlaki davran›fl standartlar›na uygunluk ve performans denetimlerini
kapsamas›,
• D›fl denetçilerin, denetimlerinin sonuçlar›n› kamuoyunun ve demokratik flekilde seçilmifl
temsilcilerin istifadesine sunabilmesi.
4.2.3.3.1. Yüksek Denetim
Say›fltaylarca yürütülen d›fl denetimin, di¤er d›fl denetim organlar›nca yap›lan denetimden
farkl›l›¤›n› belirtmek amac›yla, bu denetim “yüksek denetim” olarak da nitelendirilmektedir. 263 Say›fltay,
Türkiye’de hem bir yüksek yarg› organ› hem de yüksek denetim kurumudur. Say›fltay, baz›
ülkelerde yaln›zca bir yüksek denetleme organ› olarak faaliyet gösterir.
Say›fltaylar ülkeden ülkeye de¤iflen bir çeflitlili¤in yan› s›ra ortak özelliklere de sahiptir. Bu ortak
özellikler flöyle s›ralanabilir:
• Say›fltaylar›n görev ve yetkileri ço¤u kez anayasalarda düzenlenmifltir.
262
263
Bkz. Public Audit Forum, The Different Roles of External Audit, Inspection and Regulation: A Guide for Public Service
Managers, 2002, http://www. public-audit-forum.gov.uk.
Öte yandan, k›sa ad› INTOSAI olan Uluslararas› Say›fltalar Birli¤i’nin orijinal ismi “International Organization of Supreme Audit
Institutions” yani Uluslararas› Yüksek Denetim Kurumlar› Organizasyonu’dur. Keza, INTOSAI dokümanlar›nda say›fltaya at›fta
bulunulmak istendi¤inde, Supreme Audit Institution (yüksek denetim kurumu) terimi kullan›lmaktad›r. Yüksek denetimin
ilkelerini INTOSAI’n›n 1977 y›l›nda Lima’da haz›rlanan Deklarasyonunda ve INTOSAI Denetim Standartlar›nda ayr›nt›lar›yla bulmak
mümkündür. ECOSAI’nin (Ekonomik ‹flbirli¤i Ülkeleri Yüksek Denetim Kurumlar› Organizasyonu) 1997 y›l›nda Türkiye’de
düzenledi¤i seminere sunulan “Ba¤›ms›zl›¤a Özel Bir Vurgu Yap›lmak Suretiyle Yüksek Denetimin Temel Özellikleri” (Essential
Features of Supreme Audit W›th Special Reference to Independence)" bafll›kl› tebli¤de; yüksek denetimin özellikleri aras›nda
anayasasal statüye, “sui generis” faaliyete, d›flsal karakterde olmaya, objektifli¤e ve tarafs›zl›¤a, uzmanl›¤a ve ba¤›ms›zl›¤a vurgu
yap›lm›flt›r.
154