devlette etikten 1 - Etik Türkiye.com

4.3.4. Hesap Verebilirlik ve Kamu Yönetiminde Etik
“Hesap verme yükümlülü¤ü, (...) yetki kullanan herkes taraf›ndan üstlenilmifl bir zorunluluk
oldu¤u için, demokratik yönetim[in] özüdür. Hesap verme bir ülkenin parlamentosunun, hükümetinin
ve dolay›s›yla her bir kamu kurum ve kuruluflunun, o ülkenin insanlar›na, o ulusa karfl› bir
yükümlülü¤üdür. (...) Etkin demokrasi, etkin hesap verme süreci gerektirir. (...) saydaml›k, iyi yönetiflim
ve hesap verme süreci, demokrasinin temellerini oluflturur ve demokrasi [ancak] iyi bilgilendirilmifl
bir toplumla sürdürülebilir.” 290
Ça¤dafl devletin en temel kayg›lar›ndan biri, güç ve otoritenin yönetenler taraf›ndan kullan›lma
biçimidir. Ça¤dafl devletin karmafl›kl›¤›, devlete bahfledilen gücün artmas›na sebep olurken, bu
gücün kullan›m› s›ras›nda ortaya ç›kacak muhtelif ç›kar çat›flmalar›na zemin haz›rlanm›fl olmaktad›r.
291 Kamuda etik sorunun en önemli kulvarlar›ndan birisinin, kamu görevlilerinin kiflisel ç›karlar›yla
kamu menfaatinin çat›flt›¤› durumlar oldu¤una bu raporda daha önce de¤inilmiflti. ‹flte böyle
bir durumda kamu görevlisinin kamu menfaatini öncelikli tutmas›n› sa¤layacak mekanizmalardan
biri hesap verebilirlik mekanizmalar›d›r. 292 Hesap verebilirlik, kamu görevlisinin kararlar›n›n maliyetini
iyi hesaplamas›n› ve finansal sonuçlar› olan bütün faaliyetlerini kaydetmekle yükümlü oldu-
¤unun fark›nda olmas›n› gerekli k›lar. 293
Geleneksel anlamda, hesap verebilirlik, bir kimsenin faaliyetleri veya davran›fllar›n› aç›klayabilme
yetisidir. 294
Kamu gücünün kamu görevlileri taraf›ndan suistimal edilmesine dair endifle en ça¤dafl toplumlarda
bile devam etmektedir. Bugün hakim olan görüfl, ça¤dafl devletin faaliyetlerinden ötürü
hesap verme yükümlülü¤ünden kendisini kurtaramayaca¤›d›r. Bu ba¤lamda, daha ayr›nt›l› bir hesap
verebilirlik tan›m› oluflturmak gerekir. Kamuda hesap verebilirlik, kamu görevlilerinin görevlerini
ve yükümlülüklerini yerine getirdi¤i metodlar› ve bu süreçte sergiledi¤i faaliyetleri kamuoyuna
aç›klama yükümlülü¤ünü kapsar. Kabul edilen etik standartlara uyumu güvenlik alt›na alan ve
güç ve otoritenin suistimal edilmesini en aza indirgemeyi amaç edinen bir strateji olarak bak›ld›-
¤›nda, kamuda hesap verebilirlik kavram›, en az befl farkl› flekilde karfl›m›za ç›kmaktad›r: “kurum-
290
291
292
293
294
Bkz. Kenneth M. Dye, Kanada Say›fltay› Eski Baflkan› (Aktaran, ‹. GÖREN, KAMU MAL‹ YÖNET‹M‹N‹N YEN‹DEN YAPI-
LANDIRILMASI VE DENET‹M, TESEV YAYINLARI, (2000), s. 79-178.
Bkz. O. P. Dwivedi, Joseph G. Jabbra, Public Service Accountability and Responsibility, in J. G. JABBRA, O. P. DWIDEDI EDS.,
PUBLIC SERVICE ACCOUNTABILITY: A COMPARATIVE PERSPECTIVE, (1988), s.1. [Bundan böyle O. P. Dwivedi, Joseph G.
Jabbra, Public Service Accountability and Responsibility diye an›lacakt›r.]
Bkz. Karl Theodor Paschke, Accountability and the Role of Internal Oversight in the United Nations, in YASSIN EL-AYOUTY,
KEVIN J. FORD, MARK DAVIES, WILLIAM P. CARTER EDS., GOVERNMENT ETHICS AND LAW ENFORCEMENT: TOWARD
GLOBAL GUIDELINES, (2000), s. 7.
Bkz. J. KEHOE, W. DODSON, R. REEVE, G. PLATO, ACTIVITY BASED MANAGEMENT IN GOVERNMENT, (1995), s. 4.
Id. s. 7.
164