Müfredat Programı

3.5. Balık Kılçığı
Balık kılçığı tekniği, bir problemin nedenlerinin saptanmasına yardımcı olur.
Öğrencilerle birlikte yapıldığından, çalışmadaki herkesin nedenler hakkında daha çok bilgi
sahibi olmasını sağlar. Balık kılçığı tekniğinde izlenecek aşamalar şöyle sıralanır:
▪ Araştırılacak sorun, yani belirlenen problem, balık kılçığının baş tarafına
yerleştirilir.
▪ Problemin oluşmasına yol açan sebepler ya da etkenler önem sırasına göre, teker
teker balık kılçığının yan kılçıklarına yazılır.
▪ Yazılan yan etkenlerin her birinin altına olası alt etmenler sıralanır. Alt etmenler
tek tek incelenerek probleme katkıları belirlenmeye çalışılır.
▪ Balık kılçığı tekniği, öğrencilere karmaşık sorunları analiz etmede yardımcı olur.
Toplanan veriler sadece problemlerin ne olduğunu gösterir, teşhis koyar.
▪ Problemin nedeni belirlendikten sonra çözüm aşamasına geçilir.
Aşağıda örnek olarak 4-5. sınıf düzeyinde bir metinde geçen sorun ve bu sorunun
başlıca nedenleri balık kılçığı tekniği ile görselleştirilmiştir.
Problem
(Çevre
Kirliliği)
BALIK KILÇIĞI ÖRNEĞİ
1. Neden
(Hava Kirliliği)
Alt Sebepleri:
…………………………..
…………………………
…………………………
3. Neden
(Gürültü
Kirliliği)
Alt Sebepleri:
…………………………..
…………………………
2. Neden
(Su Kirliliği)
Alt Sebepleri:
…………………………..
…………………………
…………………………
4. Neden
(Görüntü Kirliliği)
Alt Sebepleri:
…………………………..
…………………………
…………………………
3.6. Zihin Haritası
Zihin haritaları not alma, hedef oluşturma, toplantı ya da sunum hazırlığı, rapor
hazırlama vb. amaçlar için kullanılan bir öğretim tekniğidir. Notları daha yaratıcı biçimlerde
almaya, daha kolay hatırlamaya ve üzerinde çalışılan konuyu net bir şekilde anlamaya
yardımcı olur.