Show publication content!
Show publication content!
Show publication content!
Sie wollen auch ein ePaper? Erhöhen Sie die Reichweite Ihrer Titel.
YUMPU macht aus Druck-PDFs automatisch weboptimierte ePaper, die Google liebt.
Budynki hotelowe w osiedlu Młodości<br />
– L. Krajewski (kierownik zespołu)<br />
Gmachy centrum administracyjnego<br />
zakładów metalurgicznych<br />
– J. Ballenstedt, J. i M. Ingardenowie,<br />
Teatr Ludowy – J. Ingarden, J. Dąbrowski<br />
Szpital im. Żeromskiego<br />
– S. Porębowicz, H. Skrzyński<br />
Wysoka zabudowa osiedli Hutniczego,<br />
Słonecznego i Uroczego<br />
– T. Janowski, S. Golonka, A. Anlauf, T. Wnuk<br />
Żłobki i przedszkola<br />
– J. i M. Ingardenowie, S. Golonka, K. Karasiński,<br />
J. Klimek, J. Leśniewski, E. Mańkowska,<br />
Z. Jaroszyński, Z. Mikołajewski<br />
Etap trzeci (po 1956 r.)<br />
Decyzje podjęte na Ogólnopolskiej Naradzie Architektów<br />
w marcu 1956 r. oraz październikowy przełom polityczny<br />
(„odwilż”) odzwierciedliły się niemal natychmiast<br />
w budownictwie Nowej Huty; jeszcze w listopadzie tego roku<br />
zaczął powstawać projekt bloku zwanego szwedzkim (osiedle<br />
Szklane Domy, il. 4). W pełni już funkcjonalna i korzystająca<br />
z motywów Le Corbusiera architektura oraz nowa technologia<br />
uczyniły z budynku dzieło w skali nowohuckiej awangardowe,<br />
także jego „rewolucyjna” kolorystyka stała się wzorcem dla<br />
wielu późniejszych realizacji.<br />
Demonstracyjnie zerwano z zasadą ściśle symetrycznego<br />
kształtowania założeń urbanistycznych oraz przestrzegania<br />
harmonii elementów horyzontalnych i wertykalnych. Nowy<br />
plac Ratuszowy miał otrzymać asymetrycznie w stosunku do<br />
alei Róż ukształtowaną zabudowę, z której wzniesiono jedynie<br />
blok w osiedlu Zgody, zwany popularnie Światem Dziecka (od<br />
nazwy umieszczonego w nim sklepu). Do urbanistyki wróciły<br />
tendencje „dezurbanizacyjne”; już w 1956 r. powstały projekty<br />
osiedli położonych na zachód od placu Centralnego – Handlowego,<br />
Kolorowego i Spółdzielczego (realizowane od r. 1957),<br />
które „zerwały z zabudową obrzeżną, blokową z zamkniętymi<br />
wnętrzami [...] na korzyść kształtowania systemu zabudowy<br />
mieszkaniowej w sposób swobodny [...] według światowych,<br />
współczesnych tendencji” (Wacław Seruga). Wpisywały się jednak<br />
w urbanistyczny ruszt miasta z pierwszej połowy lat pięćdziesiątych.<br />
W bezpośrednim sąsiedztwie placu Centralnego<br />
powstał wysoki blok, właściwie łamiący jego harmonię (projekt<br />
z 1957 r.). W osiedlach Handlowym i Kolorowym (il.4), kontrastowo<br />
przeciwstawiano budynki wysokie, obiektom długim<br />
i niskim; pierwsze zestawiano w dwóch rzędach, drugie sytuowano<br />
po kilka równolegle do siebie, czasem kulisowo. Stanowi<br />
to wyraźne nawiązanie do ówczesnych realizacji zachodnioeuropejskich,<br />
m.in. osiedla Roehampton w Londynie.<br />
Projekty powstające od 1956 r. to architektura w pełni<br />
funkcjonalna, nie różniąca się od tendencji światowych i często<br />
wręcz demonstracyjnie do nich nawiązująca, aczkolwiek<br />
Nowa Huta lat pięćdziesiątych. Dziedzictwo – zagrożenia i perspektywy<br />
przy technologicznie zapóźnionym wykonawstwie czasem<br />
niepraktyczna. Czołowymi przykładami „nowej” architektury<br />
mogą być liczne „punktowce”, szkoła muzyczna przy skarpie<br />
wiślanej (1959), grupy wysokich budynków w północno-zachodniej<br />
części osiedla Handlowego (projekt z lat 1958-1960)<br />
i w zachodniej części osiedla Kolorowego (ukończenie budowy<br />
w 1963), szkoły podstawowe w osiedlach Handlowym (projekt<br />
z 1956) i Spółdzielczym (ukończenie 1962).<br />
Pojawił się nowy temat architektoniczny, kościół, który<br />
zamierzano wznieść w otoczeniu pierwszych socrealistycznych<br />
budynków w zachodniej części Nowej Huty, blisko teatru.<br />
W otwartym konkursie architektonicznym (1957) zwyciężył<br />
projekt Zbigniewa Solawy; do realizacji władze nie dopuściły<br />
(1958), a w miejscu kościoła powstała pierwsza szkoła „tysiąclatka”<br />
(1958-1961), jedno z wybitniejszych dzieł funkcjonalizmu<br />
przełomu lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych w. XX<br />
w Krakowie. Wprowadzenie opartego na wzorach szwajcarskich<br />
i brytyjskich systemu pawilonowego (jeden z pierwszych<br />
przykładów jego zastosowania w Polsce) pozwoliło uzyskać<br />
efekty światłocieniowe, kontrastujące z monotonnym, jednopłaszczyznowym<br />
otoczeniem.<br />
Ważniejsze realizacje etapu trzeciego<br />
Urbanistyka<br />
Osiedla Handlowe, Kolorowe i Spółdzielcze<br />
– T. Rembiesa, B. Skrzybalski<br />
Architektura<br />
Blok „szwedzki” – J. i M. Ingardenowie<br />
Blok mieszkalny w osiedlu Centrum D<br />
– S. Golonka, K. Chodorowski,<br />
A. Anlauf, M. Wędziagolski<br />
„Punktowce” (bloki mieszkalne)<br />
– J. i M. Ingardenowie<br />
Szkoła muzyczna – J. i M. Ingardenowie<br />
Budynki mieszkalne w północno-zachodniej<br />
części osiedla Handlowego<br />
– J. König, A. Radnicki<br />
„Punktowce” w zachodniej części osiedla Kolorowego<br />
– W. Głowacki<br />
Szkoła podstawowa w osiedlu Handlowym<br />
– K. Karasiński<br />
Szkoła podstawowa w osiedlu Spółdzielczym<br />
– J. König<br />
Szkoła podstawowa w osiedlu Teatralnym<br />
– J. Gołąb<br />
* * *<br />
Nowa Huta, mimo że pozostaje realizacją niedokończoną,<br />
która nie otrzymała wielu pierwotnie planowanych budowli,<br />
mających stworzyć z niej „idealne” miasto, jest organizmem<br />
samodzielnym i teoretycznie funkcjonalnie samowystarczalnym.<br />
Hierarchiczny system ośrodków usługowych (wynikający<br />
z zasady jednostki sąsiedzkiej) miał wpływ na kształt osiedli,<br />
21
Change language