Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega

Prerrafaelisten mugimendua sortzen du. Dante Gabriel Rossetti esaterako, beti
izkutuan bizi da, pintatu egiten du baina ez du erakusketarik egin nahi; idatzi egiten
du baino inori ez dio bere poemarik erakusten. Sentitzen du literatura baso sakratu
bat dela, eta ezin duela baso sakratu horretatik irten. Egun batean, ateratzen da
baso sakratu horretatik, argitaratu egiten ditu bere poemak, dituen lagunak eta ez
dituenak berealditako laudorioak egiten dizkiote egunkarietan, baina hor non beti
izaten den gaizto horrek, berealditako kritika txarra eta ezezkorra egiten dion eta
zuzen zuzenean Dante Gabriel Rossetti erotu egiten da, eta nahastu buruz eta hor
bukatzen dira bere baso sakratu eta bere literatura guztiak. Baita ere, L’ Art pour
l’ art mugimendu horrek dandy-en mugimendua sortzen du, Théophile Gautier
bat, edo Oscar Wilde bat bai jazkeraz eta bai idazkeraz, berezi egiten dira bere
publikoarengandik, eta gainera bereizketa hori hartzen dute fede bezala. Batez ere
berezi egin nahi dute, eta zenbat eta aukera gehiago eduki bereizteko dandy
horiek, hartu egiten dute aukera hori, bereganatu egiten dute. Beraz, publikoaren
eta idazleen arteko zuloa urte horietan egiten da, bi mende horien tarte horretan,
eta hortik hasten da, hain zuzen, gaurko gure galdera benetakoa izaten. Oscar
Wilde, edo Gautier, edo Dante Gabriel Rosetti edo Stefan George, horrelako
idazleek, gutxi batzuentzat idaztea erabakitzen dutenean, orduan sortzen da
aukera eta orduan ere galdera. Schückingek dio, eta horrek pixka bat harritu nau,
naturalismoa izan zela –Zola eta abarren errealismo izugarri hori– publikoaren eta
idazlearen artean etena gehienik zabaldu zuen mugimendua. Zeren, antza denez,
ordurarte, jakina, poetak bakarrik gauza nobleziaz betetakoaz hitzegin behar
zuen. Zola eta bere lagunak etorri ziren, ezetz, egia esan behar zuela literaturak,
eta zikinkerietaz hitzegin behar baldin bazuen zikinkerietaz hitzegin behar zuela
arteak, eta dirudienez, eta Schückingek hala dio, oso jende gutxik onartzen zuen
naturalisten ideia hau garai hartan. Bakarrik idazleek eta zenbait kazetarik.
Mementu horretan izugarri zabaltzen da publiko-irakurlearen arteko zulo hori.
Bada, aldaketa horiek eman ziren, eta aldaketa horiek oraindik ere sumatu
egiten dira. Eta oraindik ere galdera horren aurrean bi talde bezala sortzen dira. Eta
nik, talde hitza baino gehiago, nahiago dut kasu honetan familia hitza erabiltzea.
Uste dut, idazleon artean nahiko garbi, batzuetan ez hain garbi baina, bi familia
bezala gaudela. Eta idazle bat, behintzat idazten jarraitzeko asmotan baldin bada,
ezin da egon zein familiatan sartuko den erabaki gabe. Hemen ere ezkontzarekin
bezala erabaki beharko duzu andraren familiarekin geldituko zaren ala zeure
propialarekin.
Nik, bi familia horiek direla-eta, bi idazle aukeratu ditut. Familia batetik Patricia
Highsmith, eta beste familiatik Baudelaire hartu dut. Uste dut biak, nahiz eta
Baudelaire aspaldiko poeta izan, ikusten dugu oraindik liburu dendetan, eta,
tradizioari buruzko iritzia dela-eta, uste dut gaurko idazle bat dela.
Baudelaire, jakina, publikoaren aurka jartzen den idazle bat da. Publikoari ez
dio amore eman nahi, ez du aintzat hartu nahi. Gehiengoa mespretxatu egiten du,
arrunta delako, kultura gabea, errazkerien maitalea; gehiengo batentzat idazteak,
zuzen-zuzen, azkenean literaturaren kalitate txarra ekarriko lukeelako. Gogorat-
GALEUZCA
111