Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
— Ze ba?<br />
— Jainkoak nahi du<strong>en</strong>a egit<strong>en</strong> dik, eta nahi du<strong>en</strong>a egit<strong>en</strong> du<strong>en</strong>akin etzeok<br />
fiatzerik!<br />
Jainkoa bakarra eta sakratua z<strong>en</strong> garaiko arrazoipi<strong>de</strong> e<strong>de</strong>r hauek adierazgarriak<br />
dira hagitz. Gaur badirudi ez luketela halako baliorik, baina, ongi p<strong>en</strong>tsatz<strong>en</strong> jarriz<br />
gero, gaurko jainkoez, beste horr<strong>en</strong>beste esateko kapaz ez <strong>de</strong>n jakintsuz estalia<br />
daukagu euskal literatura xuri guzia. Goiko diskusio horretan ongi erreparatuz<br />
gero, ikus daiteke e<strong>de</strong>rki, batek nola Jainkoar<strong>en</strong> iz<strong>en</strong>ean betiko negar erraza egit<strong>en</strong><br />
du<strong>en</strong>, eta besteak berriz, Jainkotasun triste hori larrutuz, nola emat<strong>en</strong> dion bi<strong>de</strong><br />
z<strong>en</strong>tzuzko irri lasaiari. Horr<strong>en</strong> eskasi izugarria sumatz<strong>en</strong> dut euskal literaturan.<br />
Buruargitasun lasaia, kasik ahoa istera eragit<strong>en</strong> du<strong>en</strong> ironia gozoa, oso belar<br />
bakana da gure letr<strong>en</strong> larrean; gail<strong>en</strong>du egin baitzaio , beste belar klase bat: azpitik<br />
negar xikina darion irri lehor xitala.<br />
Kontu honek, euskal nobelagile mo<strong>de</strong>rno bat<strong>en</strong> ahotik jasoa dudan esaldi<br />
ezaguna dakarkit berriz burura. «Tradizioa ongi ezagutu behar <strong>de</strong>n gauza da, ahal<br />
du<strong>en</strong> guzian gezurra esanez <strong>en</strong>gaintz<strong>en</strong> baigaitu» . Mo<strong>de</strong>rno batek esana behar<br />
zu<strong>en</strong> izan; eta handik ehun urtera, beste mo<strong>de</strong>rno ileurdin batek ahotan hartua.<br />
Kontuz or<strong>de</strong>a! mo<strong>de</strong>rnismoar<strong>en</strong> iz<strong>en</strong>ean sortz<strong>en</strong> baitira tradiziorik haundi<strong>en</strong>ak. Nik<br />
al<strong>de</strong>rantziz paratuko nuke esaldi zelebre hori. «Tradizioa ongi ezagutu behar <strong>de</strong>n<br />
kontua da, gu, mo<strong>de</strong>rno ergelok ohartz<strong>en</strong> ez gar<strong>en</strong>eko egia e<strong>de</strong>r asko gor<strong>de</strong>tz<strong>en</strong><br />
baitu» . Horixe da, egungo euskal literaturak bizi du<strong>en</strong> beste gaitza: sexua, burua,<br />
sabela, gorputza, osasuna, arrazoia, espazioa, zerua, lurra, argia,... mo<strong>de</strong>rnismoak<br />
gauetik goizera sortu dituela uste izatea; hots, mo<strong>de</strong>rnitatean sinistea. Esan nahi<br />
dut, mo<strong>de</strong>rnismoar<strong>en</strong> tradizio ergelak itoa daukagula egungo p<strong>en</strong>tsam<strong>en</strong>dua.<br />
Konparazio batera, euskal usarioan, -tradizioan beraz-, bada esanera, nolabaitean<br />
gaitz hon<strong>en</strong> adierazgarri <strong>de</strong>na. Hala dio esanerak: kukuak zazpi urtez eskola<br />
ikast<strong>en</strong> aritu eta gero, kuku esat<strong>en</strong> besterik ez om<strong>en</strong> zu<strong>en</strong> ikasi. Gaurko euskaldun<br />
karreradun<strong>en</strong> karnetetan, unibertsitateko tituludun<strong>en</strong> diplometan, eta beste ohorezko<br />
agiri guzietan, inprimaturik egon beharko luk<strong>en</strong> esaldia <strong>de</strong>la iduritz<strong>en</strong> zait. Batez<br />
ere, jakin <strong>de</strong>zat<strong>en</strong>, jakitatea eta munduko sekretuak ez direla, gauetik goizera,<br />
haiek aurkituak izan. Al<strong>de</strong>rantziz, baizik, hai<strong>en</strong> mo<strong>de</strong>rnismo ergela <strong>de</strong>la medio,<br />
izan <strong>de</strong>la ahaztua, leh<strong>en</strong>dik jakina z<strong>en</strong> jakituria e<strong>de</strong>r guzia. Bestela esanik, herri<br />
batek z<strong>en</strong>bat eta j<strong>en</strong><strong>de</strong> karreradun gehiago ukan, orduan eta buruargitasun<br />
eskasagoa eta kultura maila ustelagoa izat<strong>en</strong> duela, eta Euskalerria ere, orain ari<br />
<strong>de</strong>la sekulan baino azkarrago kulturagabetz<strong>en</strong>, et<strong>en</strong>gabe kanpotik datorkion<br />
kontzi<strong>en</strong>tzi kanta antzu bat<strong>en</strong> gorantzan.<br />
Estadistikak, portz<strong>en</strong>taiak, probabilitate kalkuluak, gehi<strong>en</strong>goak, gutxi<strong>en</strong>goak,<br />
hiztegi urriak, kontzeptu eskasiak... Lumeroa da gaurko jakituriar<strong>en</strong> oinarri.<br />
Lumeroz neurtz<strong>en</strong> dira herri<strong>en</strong> arteko al<strong>de</strong>ak. Gogoar<strong>en</strong> <strong>en</strong>tropia, p<strong>en</strong>tsam<strong>en</strong>duar<strong>en</strong><br />
ahulezia, jainkozko lumerotara bihurtuz frogatz<strong>en</strong> dira mo<strong>de</strong>rnismoar<strong>en</strong> aurkikuntza<br />
ergel guziak. Eta ergelkeria zi<strong>en</strong>tifiko, sikologiko, soziologiko guzi hori<strong>en</strong> morroi<br />
bihurtu da, inoiz ez bezela, gaur puntakotzat jotz<strong>en</strong> <strong>de</strong>n euskal literatura ere,<br />
GALEUZCA<br />
43
Change language