Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega

conforman o epistolario entre o poeta e Rosalia de Castro esta trate de desculpar
coa calidade dos seus versos o seu aspecto «desaliñado»:
«Aún cuanfo por mero descuido sea V. algunas veces desalinado, sus versos
siempre son versos, y versos de ese género que no puede menos que impresionar» 4 .
Outras páxinas do seu epistolario ofrécennos interesantes mostras de como ese
modelo xeral, imposto polo romantismo, era seguido polo autor no seu
desenvolvemento persoal e social na vida diaria. O carácter errante do bardo
pondaliano, tan presente en moitos dos seus poemas, é, contra o que poidera
pensarse da sùa actitude formal e de distanciamento con respecto á súa obra, un
vivo reflexo da súa personalidade. Diríamos que, curiosamente, á hora de elaborar
o personaxe global do bardo, Pondal foi sensible á súa propia figura e á súa propia
biografía por máis que estas coincidisen dun xeito extremo coa idealización
romántica do poeta dos celtas.
Das catro características salientables do bardo pondaliano (de negros ollos,
cabeza de pesar escurecido, intonsa barba, cinxido por coroa de espiños punzantes)
todas parecen estar a chamar a atención para a existencia dun mundo íntimo
obsesionante que conduce ao poeta a fecharse á realidade. Tal e como tiñan
manifestado os románticos alemáns «é para o interior que se dirixe o camiño
misterioso. En nós ou en parte ninghuna están a eternidade e os seus mundos, o
futuro e o pasado. O mundo exterior é o universo das sombras» 5 . Así, o bardo
pondaliano aparece desasistido do mundo, a súa viaxe errante é, en realidade,
unha viaxe interior, un percurso ao que sobrarán as paraxes e as xentes e que está
dirixido ao mesmo centro de si mesmo. Seguindo o prototipo elaborado polos
románticos, Pondal preséntanos un heroe vertido para adentro e os seus atributos
non son outros que os do louco, os do visionario. Se a literatura clásica aspirou a
captar o abstracto (a Verdade, o Ben), ou o home como creación divina á procura
da harmonía social, no período romántico prodúcese unha mudanza repentina e
a atención céntrase no individuo en tanto que individuo, no home coas súas
necesidades, os seus desexos e os seus dereitos morais, todo o que o constitúe
nunha entidade peculiar, valiosa e única. Antes o home existía para servir a Deus
e á súa sociedade; agora, o home romántico esixe que a sociedade e xustiza divina
o sirvan a el. O home ponse a si mesmo no centro, non só da atención literaria
senón do universo enteiro; e esta conciencia inaugurou a expansión do seu enorme
ego. Así o bardo pondaliano está, antes de nada e en tanto que reflexo claro da
herdade do romantismo, ollando para si, sumido na turbulencia da súa propia
experiencia íntima, deitado sobre o leito da súa peculiaridade e tratando de
converter a súa experiencia humana e literaria nunha indagación das súas propias
tebras.
A negritude dos ollos non será senón un aspecto da vinculación nocturna da
imaxinación pondaliana. O bardo, sumido na interioridade, vive a aventura máxica
da súa propia noite. Os ollos, como espello da súa alma, reflexarán por tanto aquel
estado e imitarán un destelo negro. Trátase da ‘luz escura’. Como o poeta é, sobre
todo, un vidente, un vate, un profeta, a súa revelación deberá proceder do mesmo
centro da tebras. Así a súa cabeza terá un pesar escurecido, sinal de que esa dor
74 GALEUZCA