Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega

(versión galega da weltschmerz alemá e do mal du siècle francés) procede do
centro máis noitébrego do espírito. A vinculación co corvo, os ollos negros, o pesar
escurecido, todo parece estar a facer referencia á proximidade da negritude da
noite da alma.
Mais á cabeza do bardo,
de pesar escurecido,
coa alegre primavera
non volve o verdor antigo;
A presencia da barba intonsa non fai máis que remarcar o aspecto «desaliñado»
a que antes facíamos mención citando unha carta de Rosalía, síntoma da
despreocupación polo mundo exterior. O home vinculado á natureza, o home que
trata de vivir segundo as regras da moral da paisaxe 6 , o emboscado, aquel que por
asixencias do seu propio desenvolvemento interior precisa botarse fóra das leis do
mundo á procura dun encontro real coa natureza, terá sempre, como ornato
fundamental do seu aspecto, a barba intonsa. O bardo, como figura lendaria que
xorde no romantismo7 , retoma as figuras e as formas di anacoreta, do eremita, e
a súa actitude de misticismo panteísta extremo conlevará sempre o descoido e a
inelegancia. Aínda que Pondal defenda o seu «nobre e garrido andar», o seu aspecto
físico estará principalmente connotado polo «ademán esquivo» e a «rudeza
producida polo longo camiño».
Diríamos que moitas dos grandes interrogantes pondalianos aparecen como
producto da perplexidade perante o propio canto. A ollada cara ao interior vírase
cara á natureza á procura de máis indicios, de máis probas sobre aquilo que se intúe
dentro, e a grandiosidade do mundo natural non será senón un reflexo da
infinitude da propia alma. Unha alma que é definida sempre con grande aparato
de adxectivos e epítetos, semellante á arboradura dunha grande nave, enérxica e
ousada, soberba e grandiosa, soñadora da liberdade.
En xeral poderíamos falar de que está presente o que David T. Gies8 denomina
tema do alleamento e que considera un dos temas que dominan o sistema de
imaxes do romantismo europeo, en xeral, e hispánico, en particular. O heroe
romántico vive fóra da sociedade. A súa marxinalidade aparece con frecuencia
expresada a través de narración das súas orixes e por un ambiente de misterio que
escurece a súa verdadeira identidade. O afestamento do heroe, recluído nalgún
lugar da natureza, fechado no seu ámbito natural, cheo de abruptas paisaxes e
imponentes rochas, no caso de Pondal, outras veces encarcerado, morando nun
mosteiro, nunha cova ou, mesmo, nunha mansión infernal, no caso doutros
autores, son síntomas deste sistema imaxinativo, como ben demostran os lugares
de ubicación habitual do bardo dentro do conxunto da poesía lírica de Eduardo
Pondal. A soidade agreste, as uces irtas, tan frecuentemente mencionadas nos seus
poemas, son o ámbito, pois, desa procura.
Igualmente está presente o que Gies denomina tema da fatalidade. En ocasións
o bardo aparece caracterizado pola súa mala fortuna, polo seu fado adverso,
condenado pola ira divina e sen posibilidade de salvación, tal e como esixía a
GALEUZCA
75