Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Courbet», non bere lanetarik berrogei erakust<strong>en</strong> zir<strong>en</strong>. Horrela hasi z<strong>en</strong> errealismoa,<br />
gerora literaturara iragan<strong>en</strong> z<strong>en</strong>a. Hau <strong>de</strong>la-eta Balzac-<strong>en</strong> esaldia gogora <strong>de</strong>zagun,<br />
zeinek esan baitzu<strong>en</strong> j<strong>en</strong><strong>de</strong>a «espainolismoz, Ekial<strong>de</strong>az eta Walter Scott-<strong>en</strong> estiloko<br />
frantziar historiaz» nazkaturik zegoela.<br />
Harrigarria da errealista eta antierrealist<strong>en</strong> arteko polemikak gaur arte bizirik<br />
irautea. Nahiz eta, dirudi<strong>en</strong>ez, bere Madame Bovary-r<strong>en</strong>gatik Flaubert kon<strong>de</strong>natu<br />
zut<strong>en</strong> bezalako epailerik ez daukagun gaur egun, zeintzuk –hitzez hitz aldatz<strong>en</strong><br />
dugu hona– «pertsonai<strong>en</strong> pinturar<strong>en</strong> errealismo narratsa eta maiz asko higuingarria»<br />
egotzi ziot<strong>en</strong>. Hor dago, or<strong>de</strong>a, inmoral eta matxista izatea leporatu zaion Bret<br />
Easton Ellis<strong>en</strong> American Psycho nobelak Estatu Batuetan sortutako polemika<br />
sutsua. Edo beste adibi<strong>de</strong> bat jartzearr<strong>en</strong>, alda <strong>de</strong>zagun hona Anjel Lertxundik<br />
behin idatzitakoa: «errealitateari masaileko bat emat<strong>en</strong> dionean bakarrik hartz<strong>en</strong> du<br />
bere b<strong>en</strong>etako neurria fikzioak. (...) Aitzitik, fikzioar<strong>en</strong> beharrik ez dauka<br />
errealitatear<strong>en</strong> mahaitik ogi apur miserableak jan nahi ditu<strong>en</strong>ak» 1 .<br />
Bestal<strong>de</strong>, orain <strong>de</strong>la hamabost urteko Wolferi <strong>en</strong>tzunda, irudi luke ez<strong>en</strong> XIX.<br />
m<strong>en</strong><strong>de</strong>ko errealismoa mugim<strong>en</strong>du kaskarin eta amorala izan zela. Egia, or<strong>de</strong>a, oso<br />
bestelakoa da. «Erromantiko<strong>en</strong> «l’art pour l’art» <strong>de</strong>lakoar<strong>en</strong> kontrakoa izanik, bere<br />
«egiteko sozialaz» kontzi<strong>en</strong>tziatu beharra daukan artear<strong>en</strong> i<strong>de</strong>ia, itzalgaizka, isilka<br />
eta poliki agertz<strong>en</strong> da 1830etik aurrera, mugim<strong>en</strong>du erromantikoar<strong>en</strong> itzalpean<br />
edo, baina ezingo da eskola errealistaz berba egin 1848ko errebolta odoltsuek<br />
publikoari eta z<strong>en</strong>bait artistari bere z<strong>en</strong>tzu osoa ulertarazi diezaiet<strong>en</strong> arte, zeintzuk<br />
hortik aurrera ulertuko baitute maisu handi<strong>en</strong> arte-tradizioak eta garaiko errealitate<br />
soziala konbinatzeko ezin berandutuzko mom<strong>en</strong>tua iritsia zela» 2 . Izan ere, ez da<br />
ahaztu behar Courbet eta bere garaiko artista askor<strong>en</strong> hizkeran «i<strong>de</strong>ia errealistak<br />
dituzt<strong>en</strong>ak» <strong>de</strong>lako esaldia «progresista», «<strong>de</strong>mokrata» eta «sozialista» hitz<strong>en</strong> sinonimoa<br />
zela. Tom Wolfer<strong>en</strong> adierazp<strong>en</strong> batzu gorabehera, har<strong>en</strong> leh<strong>en</strong> nobela errealista<br />
luzea irakurtzean, nabarm<strong>en</strong> konproba daiteke ez dirudiela axolagabea z<strong>en</strong>bait<br />
injustizia soziali dagoki<strong>en</strong>ez. Eskuindar izateaz harrotz<strong>en</strong> da, baina New Yorkeko<br />
z<strong>en</strong>bait dirudunez trufatzeko modua, z<strong>en</strong>bait pertsonaia beltz txiro <strong>de</strong>skribatzean<br />
erakust<strong>en</strong> di<strong>en</strong> sinpatia ez da oso ondo ezkontz<strong>en</strong> bere ustezko eskuindartasunaz.<br />
Errealismoa ez z<strong>en</strong> jaio eskuindarra izateko asmoz. Courbet-ek berak esan zu<strong>en</strong><br />
behin soilki errealismoa zela <strong>de</strong>mokratikoa, eta pintore batek har zitzake<strong>en</strong><br />
eredurik noble<strong>en</strong>ak laborariak eta langileak zirela. Honek ez du esan nahi<br />
errealismo sozialista bere egit<strong>en</strong> zu<strong>en</strong>ik. Erromantizismoar<strong>en</strong> kontra erreakzionatz<strong>en</strong><br />
ari z<strong>en</strong> soilki.<br />
Bestal<strong>de</strong>, bizi dir<strong>en</strong> gizarteaz idazteko interesaturik dau<strong>de</strong>n idazleak kritikatz<strong>en</strong><br />
dituzt<strong>en</strong>ak oker dau<strong>de</strong> nire ustez. Azk<strong>en</strong> finean istorioak oso antzekoak dira beti,<br />
aldakin eta konbinaketa ezberdinez beterik egon arr<strong>en</strong>; horregatik dira xehetasunak<br />
hain inportanteak. Baina istorioak beti berberak izan arr<strong>en</strong>, azala da aldatz<strong>en</strong> <strong>de</strong>na,<br />
gizartear<strong>en</strong> bizitzeko modua et<strong>en</strong>gabe ari baita bilakatz<strong>en</strong>. Beraz ez zait hain asmo<br />
eroa iruditz<strong>en</strong> betiko istorio<strong>en</strong> azpian kostumbrismo garaiki<strong>de</strong>a eraikitzea.<br />
Badau<strong>de</strong>, oraindik ere, betiko istorioak (aldatuta edo berrituta) gaurko moduan<br />
GALEUZCA<br />
95
Change language