Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega

Filosofias sobre linguas anormalizadas,
dialectica lingua/literatura
MARIA PILAR GARCIA NEGRO
As reflexións que seguen teñen por obxecto recordar o inevitábel vínculo que une
a sorte dunha literatura á sorte da língua en que se realiza –non por óbvio, menos
trascendente– e, a partir del, examinar alguns aspectos das, ao noso xuízo,
filosofias principais que determinan a concepción e o tratamento actual dunha
língua como o galego, con estensión –cremos que praticábel– ao catalán e ao
euskara, ao menos nos seus aspectos centrais. Unha décadda dilatada de consolidación
do actual rexime –monarquia parlamentar, Constitución española,
duplicadade de administracións (estatal e autonómica)– permite perspectiva
suficiente como para falar do binómio galego real/galego oficial, como síntese
esquemática de duas concepcións, e de duas praxes, non só diverxentes senón
mesmo antitéticas a respeito do obxectivo central da prática dunha língua
anormalizada, a sua normalización.
Referiremo-nos, en primeiro lugar, á liña oficial, que baptizaremos con nome
de táctica hemeopática, porque, ao igual que esta técnica terapéutica, utiliza a
inoculación de elementos «nocivos» para neutralizar a sua mesma expansión e
combaté-la desde dentro. Quer dicer: consente-se e, mesmo, promove-se1 a
presenza controlada e funcionalmente restrita do código dominado no corpo
social, o galego, para seguir a manter a hexemonia do código dominante, o
español, introduciendo ao tempo novos elementos ideolóxicos de estabilidade
diglósica: o «bilingüismo equilibrado», a coexisténcia pacífica dos dous códigos, a
inevitabilidade da prática do español; en suma, a naturalidade da disfunción e da
xerarquia. Esta concepción non é, por suposto, anárquica, senón que se organiza
legalmente a partir das nada ambíguas prescricións da Constitución española e
institucionalmente toma corpo e desenvolve-se no dispositivo autonómico, ancilar
por forza, subordinado a aquela. Polo que se refere ao caso galego, eis os critérios
en que esta ideoloxia lingüistica pousa:
1. O enaltecimento idealista, simbólico, da língua do país.
2. A insisténcia na definición do galego como un direito, cuxo exercício debe
ser preservado polas leis.
3. A necesidade de regular a presenza e o uso consentido do galego,
reservando-lle espazos que en nengun caso danen ou míngüen a hexemonia do
español.
30 GALEUZCA