Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tajuz eta Z<strong>en</strong>tzuz foileto kritiko batek segitu ziola, tituluak adierazt<strong>en</strong> du<strong>en</strong> erako<br />
zuz<strong>en</strong>ketak eginez «euskal politika» jeltzale jator bat<strong>en</strong> z<strong>en</strong>tzuan).Oraingoxe saio<br />
berri<strong>en</strong>a, or<strong>de</strong>zkari pijo<strong>en</strong>ak hem<strong>en</strong>txe baitauzkagu, berriro ari da txokatz<strong>en</strong><br />
izpiritu bi<strong>en</strong>p<strong>en</strong>sant <strong>de</strong>mokratiko neozintzoekin.<br />
Saioa, zerbait esan nahi du<strong>en</strong>ak idazt<strong>en</strong> du gure m<strong>en</strong>di-hizkuntzan (ez zerbait<br />
errepikatu) eta zerbait esan nahi du<strong>en</strong>ak ez bi<strong>de</strong> du erraz edukitz<strong>en</strong>.<br />
2. Saioa gutxitu eta ia <strong>de</strong>sagertu egin <strong>de</strong>la <strong>de</strong>mokrazian, postfrankismoan alegia,<br />
<strong>de</strong>itoratz<strong>en</strong> da. Estatistik<strong>en</strong> batzuetan irakurrita daukadanez, produkzio katalanean<br />
antzeko prozesua gertatu om<strong>en</strong> da. Galegoan ez dakit, seguru<strong>en</strong>ik ez da oso<br />
bestela. Estatistika horiek egia badiote. Galeuzcako liburu produkzioa bipolarizatu<br />
egin da: indartu, poesia eta nobela egin bi<strong>de</strong> da mutur batean (g<strong>en</strong>ero formal<strong>en</strong>ak<br />
eta subjetibo<strong>en</strong>ak); liburu tekniko utilitarioa, beste muturrean (testu-liburua eta<br />
irakaskuntzako materiala bereziki), beste «edukineko literatura» orok zailtasun<br />
geroz eta handiagoak aurkitz<strong>en</strong> ditu<strong>en</strong> artean iraun ahal izateko. Metropoliar<strong>en</strong><br />
hegemonismo kulturala ispilatuko om<strong>en</strong> litzateke f<strong>en</strong>om<strong>en</strong>o horretan, mintzaira<br />
«periferiko»ak irudim<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> eta s<strong>en</strong>tim<strong>en</strong>duar<strong>en</strong> eremuetan loratz<strong>en</strong> utziz, produkzio<br />
intelektual teorikoar<strong>en</strong> monopolioari hainbat gotorkiago eusteko.<br />
Ez nago ziur-ziur katalanez eta galegoz horrelaxe ote <strong>de</strong>n. Euskaraz gaur egun<br />
ez da erraza saioak publikatu ahal izatea. Idatzi eta kaxoian geratz<strong>en</strong> dira. Bestal<strong>de</strong>,<br />
euskarazko saioari dagokionez, aspaldion abertitz<strong>en</strong> da, lehorte honek m<strong>en</strong><strong>de</strong><br />
guztian eta historia osoan urterik oparo<strong>en</strong>ei segida-segidan jarraitu diela. Saioar<strong>en</strong><br />
kontzeptua zehazgabea da eta nahiago dut ez sartu «saio» gehiago ala gutxiago<br />
produzitz<strong>en</strong> <strong>de</strong>n letra-masa gisa erabatean. Nabaria dirudi halere, gogoeta<br />
interesgarritan literarioki nahiz ekarp<strong>en</strong>ar<strong>en</strong> al<strong>de</strong>tik, Franco hil eta hutsarte batek<br />
jarraitu duela.<br />
Esplikazioetan gehiegi sartu gabe, maiz aipatu baitira gure kasuan halako<br />
<strong>de</strong>sberdinak, behiala emat<strong>en</strong> z<strong>en</strong> arrazoi bat ekarriko dut honera: G. Lukács -<strong>en</strong>gan<br />
oin hartuz hain zuz<strong>en</strong>, eskuarki konfesatu izan baita. Saioar<strong>en</strong> eta dogmatismoar<strong>en</strong><br />
kontzeptuak elkar ukatzaileak dira. Baita saioa eta koakzioa, p<strong>en</strong>tsam<strong>en</strong>duar<strong>en</strong><br />
inposa edo zapalketa ere. Horregatik ekial<strong>de</strong> komunistak, salbuesp<strong>en</strong> gutxi salbu,<br />
saio gogoangarririk ez om<strong>en</strong> du ap<strong>en</strong>as sortu (G. Haas: «Lini<strong>en</strong>treue, dogmatische<br />
Essays sind nicht möglich; von einig<strong>en</strong> Ausnahm<strong>en</strong>...abgeseh<strong>en</strong> verlöscht die<br />
Essayistik <strong>de</strong>shalb in <strong>de</strong>n dogmatisch abgeschirmt<strong>en</strong> sozialistisch<strong>en</strong> Län<strong>de</strong>rn, ein<br />
Vorgang, <strong>de</strong>r noch keineswegs g<strong>en</strong>üg<strong>en</strong>d Beachtung gefun<strong>de</strong>n hat»). Beraz saioar<strong>en</strong><br />
gainbehera, kultura itxi hertsakorrean bizi garela «<strong>de</strong>mokrazia inposakor» honetan,<br />
ortodoxia berri pila honetan, izan liteke sintoma... «Gure aitar<strong>en</strong> etxea» oso<br />
murruztu zerratua dago zazpi giltzaz eta zerrailaz, kanpotik adina or<strong>de</strong>a barrutik.<br />
Beharbada honekin euskal saioar<strong>en</strong> egoera problematikoa <strong>de</strong>skribatu samarturik<br />
utz g<strong>en</strong>ezake. Beste bi puntutxo seinalatuko dut orain, saioar<strong>en</strong> berezko<br />
arazozkotasun barnetikoari buruz, geure esperi<strong>en</strong>tzian antzeman g<strong>en</strong>iezaioke<strong>en</strong><br />
eran.<br />
3. Umore behar da Euskadin eta libertatea behar da <strong>de</strong>nbora hauetan p<strong>en</strong>tsam<strong>en</strong>du<br />
GALEUZCA<br />
35
Change language