Nº 1991 - Asociación de Escritores en Lingua Galega

GALEUZCA
«Serra aberta
inmensa antiga herencia».
Aquel asombro contemplativo, en éxtase, que caracteriza a relación de Uxio cos seus
eidos contrasta coa fusión dinámica, activa, de Bernardino Graña (1932) no magma
oceánico de Profecia do mar (1966). A natureza primordial do poeta do Courel é para
ser nomeada na sua eséncia cósmica. A de Bernardino Graña, en cámbio, incita à
participación. Asi contrasta o predomínio do estilo nominal en Novoneyra co
dinamismo verbal e a enumeración caótica de Profecía do Mar. Visionário, apocalíptico
e paradóxicamente adámico é o home que habita a ladaiña profética, desenvolta en
ritmos que lembran o discurso da poesia da beat generation, deste libro, unha das mais
importantes aportacións da sua xeración à história da nosa poesia.
O caso de Xoana Torres (1931) –vinte anos de siléncio entre sua primeira entrega
e a segunda– coincide coa traxectória de outros autores pertencentes a diversos grupós
xeracionais: Avilés de Taramancos, Luz Pozo Garza ou Alvaro Cunqueiro, por citar só
tres entre os poetas que interrompen durante longos espazos a continuide das suas
conversas co público. O regreso destes escritores do seu mutismo poético coincide,
como terei ocasión de comentar mais adiante, coa renovación da poesia galega a finais
dos 70 e comezos dos 80, proceso no que colaboraron diversos membros das catro
xeracións vivas entón.
Pois ben, a collida de Estacións ao mar (1980) por parte dos poetas que entón
comezaban a dar-se a coñecer é unha amostra desa colaboración renovadora. O
afondamento nos significados simbólicos, a complexidade imaxinativa, a abertura a
múltiples interpretacións, a aura máxica dos ámbitos, o alongamento do verso a base
de cadea de imaxes en conexión matizadamente irracional, son algúns dos aspectos da
poética da Xoana Torres que resultaron atractivos para o leitor-poeta dos 80.
Avilés de Taramancos (1935), autor prácticamente descoñecido polos mais novos
até a sua volta da emigración americana (que o poeta noiés viviu en emocionada
aventura e dolorida distáncia), comezara a sua obra no centro da década dos 50 cunha
orientación clasicista, logo transformada en ópticas de vanguarda e definitivamente
resolta, desde os anos de Colómbia, nun discurso vitalista e rotundo, próximo da
entonación xigantesca de Pablo Neruda. Os Cantos caucanos (1985) e As torres no ar
(1989) constituen o mais intenso e seductor da sua voz. No último libro Galiza modula
as hipérboles do anterior cos acentos íntimos do espazo natal do poeta, as serras do
Barbanza e Outes, onde se van tecendo as redes dun universo simbólico mui suxerente,
trascendido da memória da nenez. Desde estas recentes aportacións Avilés está
tendendo unha ponte de diálogo mui claro cos autores mais novos.
A conversa interxeneracional, prantexada como incitación para o cámbio de falas
e actitudes, fóra iniciada xa por Xosé Luis Méndez Ferrín (1938) coa publicación en 1976
de Con pólvora e magnolias. O libro viña a sumar a unha dicción indisimulábelmente
política e radical o arrecendo de algunhas matérias delicadas e, sobre todo, a
preocupación polo discurso dunha intertextualidade aberta à literatura universal. Estas
son as marcas de estilo que presiden o mellor do traballo poético de Ferrín despois da
Voce na néboa (1957), texto obediente à escolla existencialista do seu tempo. O rexistro
político expresa-se logo en fórmulas de alcance épico nun par de novas entregas até
69