30.04.2013 Views

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ESTUDIOS E RECHIRAS ARREDOL D'A LUENGA ARAGONESA<br />

Luengas escritas con alfabeto no ¡atino<br />

En iste caso ye de dar que cal fer uso de a trasliterazión, u siga meter o grafema<br />

aragonés equibalén (u o más parellano, si no bi'n ha) á o caráuter de l'alfabeto<br />

no latino (zerilico, griego, árabe, ebreu, coreyano, armenio, ezetra). Pero<br />

podemos trobar-nos con cuatro problemas importans:<br />

• A esistenzia de bel grafema con cquibalenzia en ('alfabeto latino cheneral {vv,<br />

kk), pero impropio de ['alfabeto aragonés.<br />

• A esistenzia de bel grafema muto (exemplo 7>, h de o ruso, la ta marbuta final<br />

de l'arabe, la,/'K, MI, U, m de o ruso; u otros de l'arabe; ezetra).<br />

Qué fer en istos casos? A posible soluzión penderá de o tipo de problema,<br />

pero si mos espullamos de cualsiquier prechuizio, o millor e más coderén serba<br />

representar a prenunzia reyal de a traza más fidel posible emplegando os grafemas<br />

aragoneses con criterios de grafía <strong>aragonesa</strong>. Isto se traduzirba en adautar<br />

formas árabes como Ajrned, Taric, Jeical,Abdul eAbu Yafar, ebreyas como<br />

Menajem, Moxé, Yisac (u Yitsac) e Ben Aba, indis como Romex e Tapar, rusos<br />

como Borís e Alecsci u coreyanas como Qui-Doc en puesto de *Ahmed, Tariq,<br />

Heikal,Abdoul,Abu Jafar, Menahem, Moshe, Yitzhak, Ben Abba, Romesh, Thapar,<br />

Boris,Aleksei, Ki-Dawk. O colonialismo imperial que metioron en prautica<br />

Ingalaterra e Franzia en o sieglo dezinueu plegó á cuasi toz os costatos de o<br />

mundo e fazió que os diferens pueblos colonizatos adotasen a grafía imposata<br />

por as fablas de as metrópolis colonizaderas (inglés e franzés) ta relazionar-sen<br />

con ozidén. Exemplos d'isto bi'n ha milentas: Haurani, Abdoullah, Yasser, Khalid,<br />

Kabir, Gandhi, Karamehand, Morarji. Si paramos cuenta en as combenzions<br />

gráficas de o franzés e de o inglés, ye de dar que istos patronímicos,<br />

seguntes a propia grafía <strong>aragonesa</strong>, deberban escribir-sen en aragonés Jurani,<br />

Abdidá iuAbdidaj), Yasir, Jalid, Quebir, Gandi, Caramchand eMoraryi, muito<br />

más acuerdes con a prenunzia reyal. Creigo que in istos casos cal estar espezialmén<br />

respetuoso con as luengas reyals d'orichen d'istos patronimicos, por<br />

más que, fruito de a <strong>suya</strong> aculturazión u intreses comerzials u políticos, os<br />

intresatos empleguen caráuters latinos alíenos á o suyo propio idioma.<br />

Anque bi ha normas de trasliterazión e trascrizión en caráuters latinos de<br />

luengas tan diferens como, por exemplo, l'arabe, o chino, o ruso u o chapones,<br />

cal almitir que istas normas u regles buscan una finalidá teunica, nunca popular,<br />

en probar de reflexar os rasgos fonolochicos de a luenga estranchera en custión.<br />

Un caso bien platero ye o sistema de trascrizión de l'arabe do, ye un poner,<br />

os arabistas peninsulars, más que más os españols, emplegan dos grafemas<br />

diferens ta dos sonius belars diferens k e q (cafe caf gutural). Profes que ista<br />

esferenziazión ye muito importan en o cambo de a Fonética e Fonolochía, pero<br />

¿por qué embolicar a bida cutiana e reyal con istas prezisions, por muito teunicas<br />

que sigan, e que sólo fan que escuentradezir as normas gráficas de l'aragonés?<br />

Ta cualsiquier charrador normal o mesmo li se'n da beyer escrito Taric,<br />

Tariq u Tarik, porque siempre prenunziará igual, ya que ta un aragosefono as<br />

170

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!