30.04.2013 Views

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

ESTUDIOS E RECHIRAS ARREDOL D'A LUENGA ARAGONESA<br />

b) A TIERRA, o país, Aragón, ye país de tinieblas. A Bal de Tena, o lugar escullito<br />

por o poeta ta estar apedecato:<br />

apedecazme en tierra duradera<br />

astí alto en a quiesta Bal de Tena<br />

l.-l<br />

Yo quiero chazer chustamén en do<br />

a mía luenga -brempa pasacheranaxió,<br />

preníó, fazió flors e... morió. (p. 74)<br />

c) A isotopía LUENGA-ESCRITURA pren o primer puesto en iste libro. Os leesemas<br />

fundamentáis son LUENGA/IDIOMA, ESCRITURA, PACHINAS, LETRAS, FONEMAS,<br />

SILABAS, PAROLAS, BOZ-BOZES, TANTO, BERSOS, POEMA, POESíA. Con una ampia constelazión<br />

metafórica <strong>arredol</strong> de o cambo semántico de a escritura, o leutor beye<br />

o lugar d'eszeuzión que a luenga e a creyazión poética tienen en a obra de<br />

Chusé Inazio Nabarro.<br />

As metáforas esparditas en iste zaguero poemario nos permiten constatar<br />

a riqueza espresiba de o poeta. Prebamos de resumir-las aquí seguntes l'orichen<br />

de os términos de comparanza:<br />

1. O mundo bechetal en o primer puesto: as flors dibersas sirben ta sustituir no<br />

sólo á os elementos de a isotopía de a escritura sino tamién á os de l'ombre e a<br />

muller. As fuellas, as fruitas, os árbols, a simién, as seibas, a yerba... son atros<br />

tantos términos que reemplazan u definen as bozes, silabas, bersos, poemas...<br />

2. O mundo animal: as abes, os diferens paxarez, as pamparolas, as güellas, a<br />

paniquesa, o chizardo, o caballo, o bucardo, a cuerza, as loiras, o chabalín... son<br />

igualmén en relazión semántica direuta con os términos de a escritura.<br />

3. O cosmos sirbe ta ras tres isotopías: nieu, luz, lampo, aire, trasparenzia,<br />

augua, zendellas, tierratremos, fuegos follez, bardo, zenisas...<br />

4. Os ochetos e a materia como o sucre, as copas, as campanas, o zimbal, as<br />

armiellas, as balas, o barco, o tapiz, o /i/o... son atros tantos puntos de comparanza<br />

que ayudan á o poeta a configurar ixe uniberso poético único que ye prexinando<br />

dende a primera escritura.<br />

Debemos posar de reliebe a oposizión blango/negro que domina en cuasi toz<br />

os sonetos. Ye una ideya muito polita e intresán que meteremos en relazión con<br />

atra escritura poética: a de o poeta espazialista franzés Pierre Garnier (1928).<br />

Chusé Inazio Nabarro define a escritura como o treballo feito sobre o espazio<br />

blango de as pachinas (cambo(s) blangos i nieu-nebata I perello I silenzio<br />

blanco...) con a negror de as letras (pisatas de chabalín en a nieu, fosca simién,<br />

nieu morena, luz negra, nieu polbina, piet negro...) reunindo asinas metáforas<br />

en as que a labor de o poeta parixe duradera (inzisión feita en a roca) y atrás<br />

que amuestran a <strong>suya</strong> frachilidá: cuan charra por exemplo de as pisatas de os<br />

animáis en a nieu. A fugazidá de a escritura -"trazas negras que fuyen engalzatas,<br />

pelegrín que fuyó con piez folangos"- contrasta con a boluntá de Nabarro<br />

de que a <strong>suya</strong> obra no siga pas pasachera:<br />

260<br />

Cuan tu, luenga, t'amortes (ya me callo!),<br />

Istos bersos serán como cuñestras:<br />

Nieu zaguera que queda astí en os pacos, (p. 72)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!