30.04.2013 Views

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

22. Estudios y rechiras arredol d´a lengua aragonesa y a suya ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

III TROBADA (UESCA-ALQUEZRA, 2001)<br />

Endozentrismo<br />

Ye taimen o rasgo más indefuyible de os poetas dialeutals: fendo uso d'un<br />

beíclo luenguistico ligau sobremanera a o suyo lugar, as referenzias concretas<br />

á feitos u autos d'íste y, por tanto, l'aparatamiento de fiestas, bírchens, santos<br />

u tradizions son perén d'una recurrenzia asoluta. Cuaterno astí o empezipio de<br />

o poema "Mientras tronan los trabucos" de Francisco Castillón:<br />

Mientras tronan los trabucos,<br />

y la Fiesta está empezán<br />

-y pa algunos, ya con ixio<br />

se puede di qu'acabánen<br />

la Capilla del Cristo<br />

la gaita ya está sonan.<br />

Y el Himno de Craus, l'Albada,<br />

con mimo la están tocan.'<br />

Aber meso iste rasgo en primer puesto no obedexe á dengún conzieto, sino<br />

á o feito de siñalar o predominio e quizau l'asoluta importanzia de o endozentrismo<br />

en a configurazión de una literatura de o testimonio, particularidá que<br />

la chunirba con una tradizión benita dende a literatura antiga, cosa fazilmén<br />

esplicable en una literatura rural como l'<strong>aragonesa</strong>. Asina, ye cualcosa comprobable<br />

dende Ana Abarca de Bolea, pasando por as pastoradas y, en obra ya<br />

d'autor, o "Pregón de las Fiestas de San Blas (Fonz)" (1866) de Víctor Torrente<br />

Cosín, que entre atrás cosas diz:<br />

Un día antes de San Blas<br />

se fará una gran foguera<br />

de la Pllaza en la mita,<br />

y que ninguno s'atreba<br />

a desfé-la ni a brinca<br />

perqué é mui fázil que n'aiga<br />

desgrazias que llamentá."<br />

Os poetas de o testimonio, estando de do estasen, alazetan o suyo mobimiento<br />

creyatibo en a reimbenzión popular de o suyo puesto de nazenzia u d'estadía.<br />

Costumbrismo<br />

Paralelamén a o endozentrismo, u mesmo como trestallo particular d'ista<br />

tendenzia, se troba l'adedicamiento a dixar costanzia de tradizions u costumbres<br />

propias de o lugar u de a redolada de os poetas. Sirben de memoria u de<br />

chiqueta istoria, as más de as bcgadas d'un mundo que ya no esiste o que se ye<br />

perdendo. Leyemos en "Los turroneros de Graus" de Luisón de Fierro:<br />

Así feban el negozié,<br />

así acaban las Fiestas,<br />

los tres turroneros de Graus:<br />

• Castillón, Francisco, "Mientras tronan los trabucos", en Llibré (1978), cfr. Vicente de Vera, Eduardo.<br />

ítp. cit., p. 196. Hn totas as zitas, utilizo a íírafia propia de os autors.<br />

' Torrente Cosín, Victor, "Pregón de las Fiestas de San Blas (Fonz)", en Fuellas, 46 (1985).<br />

273

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!