duras, ij nó ,dice có <strong>la</strong> su" alta prez: ca meyor terriasseper feleteria, ¿j dá vez pa ij uciossos é arterosij nó aparE, é so enclinaos á algamar glories <strong>de</strong> passu,barriite falencies cuyu aputamigtu 13, si quier seacossa lliuiana nó ye pa<strong>la</strong>cianu. E ásina ye ij 1' enfo-tasse 'n les Il'etres ij xUta <strong>la</strong>md pe <strong>la</strong> so manu, enconcegia ¿j yé expuestu á trabucásse, i isti periiuigiusolliviiita, mas ni? vá á <strong>la</strong> bona pró <strong>de</strong> nai<strong>de</strong>. E yé<strong>de</strong> razon por esso, ¿j i<strong>la</strong> l4 <strong>de</strong>, al ¿j có buen modu ítraiga daij 7j preste: é porsi l5 se escaeció direi 16: ijXovel<strong>la</strong>nos entamó cuátagüe fazer on l7 Dicgionariuciel Bable é recoyó illi mesmu los presseos có Cj auiafazesse: ij vinoi '' á miEtes esta volutá, porg á istixeniu escociai l9 Zj pe les guerres, les endustries éles sus argadios lo, les carreteres í vere<strong>de</strong>s, é los furacosij pa illes fixer6 é nos motes í periqtos 21, é milutres I<strong>la</strong>céries q enon<strong>de</strong> auonda <strong>la</strong> xéte nó passé enval<strong>de</strong>: al sfen<strong>de</strong>r i <strong>de</strong>spelláseU les puertes <strong>de</strong> los Eruásseos,é aurugásse u i cozco<strong>de</strong>ásse 24 Asturies i Castia,finás <strong>la</strong> llingua ij fa<strong>la</strong>ba tá amorossu, i se escaeciera,i penauai 25 ij ási acaesciesse, comu vá á pUtud' acótecer. Per 6d'e tarreciai '' á issi entgdimietu, qal6dádo con lo vieyo sueñaua é columbraua afanossu1' alborada d' ogañu, 6 al morrer <strong>la</strong> fab<strong>la</strong> <strong>de</strong>sparescierenlos finsos ij idarán 27 á les estories cuádu se fagan,les preues <strong>de</strong> 1' asc6dEgia <strong>de</strong> los astures, íj meyorij en les piedres, los omes sabidores Gcótraráles zaen <strong>la</strong> Ilingua, por ser sabiu ", 9 <strong>la</strong> fab<strong>la</strong> d' vn llugarye archivu tá po<strong>de</strong>rossu, ij ní el fuebu, ni les espa<strong>de</strong>sni el Exuriar <strong>de</strong>l tiempu <strong>de</strong>sfacerán 31 <strong>de</strong> cuayu; í <strong>la</strong>razon yé, ij los maleficios atáyése í <strong>la</strong> llingua e tásotil q cué<strong>la</strong>sse i esmuzésse dietro <strong>de</strong> toes les cosses.E tené cugta ij essa fab<strong>la</strong> nó ye pelegrina: finau ell<strong>la</strong>tin 32 y llenu <strong>de</strong> foroñu, 9 yé or<strong>de</strong>n <strong>de</strong> natura morrervn pa ñacer utru, fa<strong>la</strong>ben<strong>la</strong> 33 los Reis <strong>de</strong> Asturiesé Leon, é fazin" sos cartes pobles, é les lletresforales, é donaciones pa les iglesies, comu <strong>la</strong> <strong>de</strong> Obona35 <strong>de</strong>l añu DCCLXXX, ó<strong>de</strong> dixósse 36: Damus vigentivacas, et duos carros, et vuo 37 rocino, et una mu<strong>la</strong>,et dtras campanas <strong>de</strong> ferro 82.: é inda fenecin3' conil<strong>la</strong> ij relles 39 <strong>de</strong> <strong>la</strong> so xéte é les soplicaciunes <strong>de</strong> lossos Aytítamiétos é quiciaes tien da ijM <strong>de</strong> lo ijfa<strong>la</strong>ben los Astures vencios 41 ij n8 yeren amigos <strong>de</strong>lRomanu: e ansina por mtiches razones ista fab<strong>la</strong> ye<strong>la</strong> <strong>de</strong> va md comu lo yé 1' estoria <strong>de</strong> so abaxo: el'"primera yé ij les cosses escomiecen pel prgcipiu i siisti <strong>de</strong>ssapaez, nada bono se fai ij todo S' atopez: éásina esta~in 43 miíches vozes i'l sEtiu 44 d' utres ijfa<strong>la</strong>uen pe los 'iglos 45 XI a1 XVI, si '1 báble nó lestuuiesse en guarda: <strong>la</strong> segunda yé <strong>la</strong> preua fecha perCaveda ij no yé antoxiiza, ca diz <strong>de</strong>sviQsse pocu, ijvna mesma yera <strong>la</strong> sauor l<strong>la</strong>tina d' entrambes: ij si '1castel<strong>la</strong>nu recoyó tres partes <strong>de</strong> l<strong>la</strong>tin i vna <strong>de</strong> moru,Asturies cuatru qintes <strong>de</strong>l primeru é per <strong>de</strong>-12 so.13 apuntamientu.13 cruey<strong>la</strong>.'5 por si.'6 diré-y17 cuantagüé (o cuantagüéi) fazer un.1' (o vién*y).19 escocía-y.20 los sos argadíos (o argadielios).21 pericuetos.<strong>de</strong>spesl<strong>la</strong>se.3 abmgase, 'tocar percima sele'.24 cozco<strong>de</strong>ase." penába-y.26 tarrecía-y.que-y darán.24 encontraránles.2930sabíu (meyor sabio).que nin el fuebu nin.31 <strong>de</strong>sfacerán.32 fináu'l Uatín.33 faláben<strong>la</strong>.34 León (o Lleóu), e facín (- facíen).35 Oubona (en Tinéu).36 díxose.37 uno.39 fenecín (o fenecíen).39 querelies.40 daque (daqué).41 vencíos.42 e <strong>la</strong> ('y <strong>la</strong>').43 estaríen.sentíu.45 siglos (o sieglos).
yures lo <strong>de</strong>máz6: <strong>de</strong>l moru nó conoz sin6 albáhaca,argáyo 47, argadiu, alcacer, algara, algamar, alfayate,almexia i almires 48: é ista fal<strong>la</strong>, yé <strong>la</strong> diferecia, q '1sil<strong>la</strong>viar semeyasse49 <strong>de</strong>l todu. E <strong>de</strong>mpues vien <strong>la</strong>cóvenecia, d' Etamar el estudiu i aliEtálu, ca paezme¿j va md <strong>de</strong>ue catásse múcho d' esses cosses, iafrótar los sabios: tj los fueros son tovia lleyesviues i nó finca en <strong>la</strong> onrra <strong>de</strong> <strong>la</strong> tierra, <strong>la</strong> letura <strong>de</strong>corrio sin asseguranza <strong>de</strong> Etedélos, q solu el apUtamietuempez, como cossa dañible: q v" md bienfai memoria, <strong>de</strong> como un sabiu recoyendo fuerosdixo: ¿j sal<strong>la</strong>r yéra sa<strong>la</strong>r, é várganu caña <strong>de</strong> piescar:i per en<strong>de</strong> fa<strong>la</strong>r, por fa<strong>la</strong>r <strong>de</strong> les cosses series, yéfalencia adre<strong>de</strong>, q nó paga <strong>la</strong> xera, i <strong>la</strong> pressona q seenfota en el dichu, non tien pizca <strong>de</strong> rixu. E pa estono acaeza s2 cóvien s3 á mi ver, ij va md cavile si <strong>de</strong>ueensertar en los sos escriptos, dalgunes cosses <strong>de</strong>lbabie, <strong>de</strong> ij ha fal<strong>la</strong> el castel<strong>la</strong>nu, ¿j qiciaes pe <strong>la</strong>enseñanza bien se adica, q <strong>la</strong> ball~ra~~ nó sea tádañjble comu el apartamiétu nó seyendo ni apañando<strong>de</strong>scompostures, ij dies s5 barrUtu tj se fazia á ma<strong>la</strong>parte, q esso nó tien porq. E úbulu, pa q el mujé+Ectiu Caveda se folgase 56 CÓ <strong>la</strong> so llingua, ij dixosemeyaua miíchu 57 é yera melliza <strong>de</strong> <strong>la</strong> ij '1 Rei sábiufabló, i asina mesmo Pidal, el Ome bonu i lletraus8,ca Etrambos pruiaios s9 Q se atayara el tiZpu <strong>de</strong> darcabu á <strong>la</strong> gramática i al diccionariu <strong>de</strong> bable, ¿j á<strong>la</strong> ~0st.1-e fixo sin gurgutar, pos los sabios pa lessus m fechures nó dan troníos, ni ruxios comu xiral<strong>de</strong>s<strong>de</strong> romeria 61, Don Xuan Xunquera Oergu q seaen gloria, i agora cuerren con ávos 62 escriptos susaluaces 63: i dixeróme q el fautor qixo los puxerenen lletres <strong>de</strong> mol<strong>de</strong>. E bable tantu qier dicircomu fab<strong>la</strong> asturiana, i en lo q yo so ciertu yé, en ijlos escriptos nó dicE aó<strong>de</strong> nacego '1 vocablu ni aúvien M, é lo étendios tópeien pareciu 6s é dicen q semeia'1 <strong>de</strong> Inga<strong>la</strong>terra «babble», q qier dicir char<strong>la</strong>,palucha ó xerigonza, é por en<strong>de</strong> ni á Xovel<strong>la</strong>nos, niC Caveda nó ios prestó, ¿j apañando '1 dichu, paez Qse acalomnia i abaldona vna llingua fal<strong>la</strong>da pa seruiciud' Omes bonos é fidalgos, ij cuEtE entre sos güelosá celtas, iberos, fenicios, romanos i godos, é sinpizca <strong>de</strong> moros: é q yé cossa mui atrauessada echai<strong>la</strong> cuEta <strong>de</strong> los años, é nó yé razon ¿j finc5do <strong>la</strong> llingua,comu <strong>de</strong> susso dixe, en t5 bones manes vengaxEte <strong>de</strong>ssaforada é nos <strong>la</strong> tire, más" témome ¿j seacorriessen é ¿j nó adicarin, ca estos átales ij darin67 esperxuraos. E salvu isti, lláme<strong>la</strong> comu qixer;<strong>la</strong> fab<strong>la</strong> yé tiérra a gayaspera, gassayossa, ñidia i bonapa éqillotrar 69 passi?in, ú 'O galátear d' amores,fazer coples, fa<strong>la</strong>gar, echar róqs 7', cótar cuites, épresta ásina mesmu pa rel<strong>la</strong>tar los ruxios 72 <strong>de</strong> lesbatalles, Cj auonda en sonios 73 ¿j al salir pe <strong>la</strong> boca,<strong>la</strong> Zéte <strong>de</strong>spíelos 74 sin vqures, <strong>de</strong> modu ij á <strong>la</strong> postrelos sos gueyos ni 1' oidu nó tien porq paecer, éGiciaes <strong>la</strong> bóa apostura <strong>de</strong> rostru <strong>de</strong> les pob<strong>la</strong>dores<strong>de</strong> les Asturies d' Uvieu, déue<strong>la</strong> en bona parte á <strong>la</strong>46 <strong>de</strong>más (<strong>la</strong> z más arriba, na pa<strong>la</strong>bra atopez 'atapez', tien que seUeer comu cada; en <strong>de</strong>mí comu ese).47 argayu.48 almexía y almirez.49 seméyase.Ueyes o iieis.5l <strong>la</strong> Uetura <strong>de</strong> corría.sa tamién acaeza.53 convién.S4 otra3 diccionarios empleguen bayura.55 dies o diese.se folgase.57 semeyaba muncho.Uetráu.59 pruía-yos.m SOS.61 nin ruxíos comu xiral<strong>de</strong>s <strong>de</strong> romería.62 ambos.63 sos albacees.64 a an<strong>de</strong> nació'l vocablu nin d'aú vien.65 los entendíos tópen-y parecíu.66 mas.67 me non adicaríen ca estos (a)tales, quedaríen.tienra.69 enquillotrar.70 o.71 echar ronques.72 ruxíos.73 soníos.espí pí<strong>de</strong>lo s.
- Page 5 and 6:
La presencia de la llingua nos rnu
- Page 8 and 9:
Una encuesta Ilinguística nel sieg
- Page 10 and 11:
29 .O) i Qué consecuencies importa
- Page 12 and 13:
Herr 13, encontiando l'esporpolle d
- Page 14 and 15:
de Bouhours, qu'esborria la distinc
- Page 16 and 17:
es xoncíes a un llinguax francu, p
- Page 18:
grupu humán nel que la llingua ye
- Page 21 and 22:
2. Na marina oriental asturiana rep
- Page 23 and 24:
«juntos y unánimemente dijeron: Q
- Page 25 and 26:
13) La Moría (Llanes):Barriu d,e l
- Page 27 and 28:
Siend,o abondos los exemplos del to
- Page 29 and 30:
Per otra parte, estos testimonios a
- Page 31 and 32:
que poder iguar aquellos; de mou es
- Page 33 and 34:
otra mora - more, de non fácil int
- Page 35 and 36:
c 1 a v i c u 1 a > llavía (Llena)
- Page 37 and 38:
qu'enantes señalé na llingua. D'o
- Page 39 and 40:
gurada por circunstancias política
- Page 41 and 42:
4.-¿Sedesprende una consecuencia?D
- Page 43 and 44:
presente d'e la lengua. En efecto,
- Page 45 and 46:
en el extranjero, se instaló en Ca
- Page 47 and 48:
ta sociolingüística en todo el Pr
- Page 49 and 50:
Vieyu altu alemán: sten (stan). Vi
- Page 51 and 52:
a prehistórica n7Asturies7 preindo
- Page 53 and 54:
(n > nn > E) con ciarru de la e en
- Page 55 and 56:
Celta-bretón: barf 'barba'. Llítu
- Page 57 and 58:
11.-CONTAMÍN ('CONTAP'IINATIO') DE
- Page 59 and 60:
le lleonés. FALISGA < fauvent)isca
- Page 61 and 62:
26.-ASTURIANU: GUARAR pro GORAR ( G
- Page 63 and 64:
Esti sistema na crianza de pallabre
- Page 65 and 66:
doropéu ten-/tan- 'estirar', 'este
- Page 67:
Llatín-asturianu: YA < et (casteil
- Page 70 and 71:
nel!a tamién 10s fitotopónimos de
- Page 72 and 73:
les. Pertenez a éste últimu. 'Hai
- Page 74 and 75:
entá quedan restos de lo ,que foi
- Page 76 and 77:
iLArtosina ya Artedal ufiertan una
- Page 78 and 79:
llinguas xermánicas. Ya d'orixen d
- Page 80 and 81:
z g ; 3E K . M WO'Z k cjC O c dam 3
- Page 82 and 83:
La cibiella ya una atadura feita pr
- Page 84 and 85: a. La Fayona: Monte, nlUrria.b. El
- Page 86 and 87: d. Suffresnu: Prau, tierra, El Cout
- Page 88 and 89: i a 64, ta presente nel nome .dlun
- Page 90 and 91: LIV. MIXACANEl mixacán ou meixacá
- Page 92 and 93: dente. En Somiedu güei yá nun se
- Page 94 and 95: Ya probable que 1 ya a vengan d'un
- Page 96 and 97: -ada < - a tu m, - a t a m val tami
- Page 98 and 99: touza); lleonesas ya aragonesas (to
- Page 100 and 101: .SS A 9z.z 'd '.U .o :ape!l3 .yy'9E
- Page 102 and 103: del Arca, gestada en ambientes no o
- Page 104 and 105: matúrgicas con la tierra humedecid
- Page 106 and 107: Texto de la Crónica Rutenm:(Segund
- Page 108 and 109: 'PPZ 'd '(986L 'l!P3) se!JWW :-!J9S
- Page 110 and 111: Cintu. ElColgaes de la sierra La Fa
- Page 113 and 114: La vía del CintuLos LlanosLa Mozqu
- Page 115 and 116: humancs, aunque se conceptualicen c
- Page 117 and 118: familia con documentación tanto hi
- Page 119 and 120: 4. Cuatro hablaron en presente y do
- Page 121 and 122: pensaciones, en dinero y especies,
- Page 123 and 124: sólo no son incompatibles, sino ne
- Page 125 and 126: ción de la propia ralidad. Esta ve
- Page 127 and 128: cue~ztio, que val pa tener pol cumb
- Page 132 and 133: LLETRES VIEYESCarta de 188~En marzu
- Page 136 and 137: messura de la Ilingua. E 9 mUchu y
- Page 138 and 139: á ñeruássu, facen el cuchu pa cu
- Page 140 and 141: Campanes les de Toledu:Rollu el de
- Page 142 and 143: vn seruiciu al tené cuEta del babl
- Page 144: i háto comu hacienda, llamaos ási
- Page 147 and 148: TRESS NOTES D'AMORÑidies les palla
- Page 149 and 150: ti y polos tos fiyos, que tienen al
- Page 151 and 152: MUYER: iYe polos fiyos polo que yo
- Page 153 and 154: lo soilutos): -Perdóneme,padre; se
- Page 155 and 156: porque esti tipu de «shows» (desa
- Page 157 and 158: TRAVESTI: Nun puedo. Yeren muyeres.
- Page 159 and 160: niéndose). Siga. Pero seya breve.
- Page 161 and 162: nin muyer, voi quedar una risión,
- Page 163 and 164: cia, muncha gracia! ¿Entendederes
- Page 168 and 169: CARTA OFICIAL A LA R.A.E.Ilmo. Sr.
- Page 170 and 171: -$4: p;.*1UTe a s3-e'~8 3'Si! o * g
- Page 172 and 173: Dende'l pasáu mes d'mhobre «La Vo
- Page 174 and 175: Telvino González, Evanxeliu de Sm
- Page 176 and 177: y los homes quixeren más les teneb
- Page 178 and 179: Hui dellos años, mumhos de nós, d
- Page 180 and 181: Tamos falando de diferencies ente l
- Page 182: nun tenga muita importancia, con ou
- Page 185:
ACABÓ D'EMPRENTASENOS TALLERESARTE