Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
paUabres d'usu domésticu: entaraguyar, viva, gorar, etc.Términos <strong>de</strong>l lenguaxe familiar: nanón, miánims, etc.19.-ASTURIANU:NÉNIGU (nénigu), co<strong>la</strong> variantemetafónica nhnigu, 'argayu <strong>de</strong> ñeve', contamín híbridu <strong>de</strong>uatín neve (%ve) < nivem < (s)nigwh- + el celta asturianu-nigu < (s)niph-: ne(ve) + (S) nigu 'ñeve' + 'ñeve'( = 'argayu <strong>de</strong> ñeve').Esto dizmos que'l raízu panindoropéu (s)niph-/(S)-neigwh-/(s)negwh- 'ñeve' ya 'ñevar' foi l<strong>la</strong>ntáu n7Asturiesplos dtzs <strong>de</strong> primeres ya polos romanos <strong>de</strong> segun<strong>de</strong>s:CELTA-ASTURIANU: -NIGU < (s)nigwh-. LLATfN-ASTURIANU: NEVE (ÑEVE) < (s)rUgwh-.El correl<strong>la</strong>tu etimolóxicu <strong>de</strong>l celta-asturianu ya <strong>de</strong>l l<strong>la</strong>tín-asturianuiien responsu nos <strong>de</strong>más llingües indoropees:Celta-galés: nif < Cs)nigwh-. Griegu: viqa < (s)nigwh-.Vieyu es<strong>la</strong>vu: snegu < snegwh-. Llituanu: sniegu, etc.Véase cómu'l celta-asturianu -(s)nigu tan sólo remanezna pdabra nénigu, contamín <strong>de</strong> l<strong>la</strong>tín + celta, ya escúguesetamién cómu remanen restos d'un NÉNIGA nel siguientenome:ADIGA, con orixen nun primitivu contamín prepositivu<strong>de</strong> l<strong>la</strong>tín + celta: ad nevem-nigam > a.ne-n)iga >ádiga 'argayu <strong>de</strong> ñeve".Nos casos siguientes <strong>la</strong> romanización foi dafechu, conpérdida <strong>de</strong>l elementu celta:AZNE < ad nevem-nigum, con pérdida dafechu <strong>de</strong>l-nigu celta ya con abreviación <strong>de</strong>l l<strong>la</strong>tinu ad nevem > aúlne(vem) > azne 'argayu <strong>de</strong> ñeve'. ADENE 'argayu <strong>de</strong> ñe-ve': trátase <strong>de</strong>l mesmu casu qu7azne7 pero con una -e- eufónicaente <strong>la</strong> -o!- ya <strong>la</strong> -n-.En resultes: ádiga, azm, á<strong>de</strong>ne son abreviación ya c*rmción d'adnéniga ya tamién d'adnéitigu.20.-ASTURIANU: FALOPU (gallegu: FALOPAS, nafras 'cain falopas'), coles variantes fdoupu, falopiu, dopu,zalopiu, etc., ya comu verbu falopar, falopiur, zalopar, zdo.pk, etc.), sur<strong>de</strong> <strong>de</strong>l raízu panindoropéu bhol- (grau reducíu,<strong>de</strong> bhel.) col sinificáu <strong>de</strong> 'b<strong>la</strong>ncu', 'albura', ',<strong>de</strong> motesb<strong>la</strong>nques' ya con correl<strong>la</strong>tu etimolóxicu n70tres llingües indoropees:Griegu: qahós 41 < óhO1- 'b<strong>la</strong>ncu', '<strong>de</strong> motes b<strong>la</strong>nques'.Sáscritu: bha<strong>la</strong> < bhol- 'b<strong>la</strong>ncu'. Armeniu: bal < bh0l-'b<strong>la</strong>ncu'. Celta-galu: balio 42 < bhOl- 'albura'.L"augentia7 o 2.O compuestu (sufixu o nome-axetivu encontamín) pue ser coppu(m) (l<strong>la</strong>tín vulgar), 'copu' lu quecontamina n'asturianu faz-(c)opu 'copu b<strong>la</strong>ncu' (= 'copufieve7) ya, darréu, falopar 'b<strong>la</strong>nquiar con copos' (= 'ñevara copos').Esti mesmu contamín <strong>de</strong>l vieyu astur (fal-jc)opu) apaeztamién na llingua l<strong>la</strong>tina co<strong>la</strong> glosa faluppa 43 < fal-(c)uppa< bhol-cuppa. Nun hai qu'escaicer que, cuandu na llinmaHatina apaez una glosa, esa glosa tien mayormente responsucon una pal<strong>la</strong>bra precelta o celta nel vieyu astur, comuacaez con bucco, as, me (asturianu: entara-bucw < entarabuccwe),culio, is, ire (asturianu: entara-guyar < entaracrcliare),etc.Nun hai qu'asorase d'esta tradución <strong>de</strong> falopu (falopar),yá que'l contamín enagua n'especial <strong>de</strong> cabu a rabii <strong>la</strong>morfoloxia <strong>de</strong> <strong>la</strong> llingua asturiana <strong>de</strong> güei ya tamién nubrió'lvieyu astur darréu, cornei llingua perarcaica ya percuchadapo<strong>la</strong> llei cEel minimu esfuerzu, comu diximos enantes.Tamién to <strong>de</strong>cir que'l corte'n fal- ye ciertu ya <strong>de</strong> mm,yá qu70tros <strong>de</strong>rivaos per contamín tán probándolo:FALISPA < fal-(ch)ispa 'chispa b<strong>la</strong>nca' (= 'chispañeve') ya taraién 'motes <strong>de</strong> ceniza' que suben al aire colfumu d'una foguera. Esta pal<strong>la</strong>bra ta percuchada nel ba-41 PIERRE CHANTRAIN (op. cit., nota 9), páx. 1.176, 1.177.42 Esti raízu bho1- ya bhd foi perl<strong>la</strong>bráu <strong>de</strong> manera seria perDOTTIN en Langue galoise 230 ya tamién por POKORNY, 118, 119.43 A. ERRNOUT et A. MEILLET (op. cit., nota 12), páx. 214.
Change language