vn seruiciu al tené cuEta <strong>de</strong>l bable: é utru si fa<strong>la</strong>ndubable tornarásse comu ha menester so lo q dixerdlos mui lleidos <strong>la</strong>g Pmereira, Clemencin, Arrieta iMuñoz, fazisdo cométos á Ceruantes i á los fueros,va m* comu précipal guadador lW <strong>de</strong> <strong>la</strong> llinguatenrrá tiestar, i si nó á vesse en premia pe I'estoriaé pe <strong>la</strong> puridá <strong>de</strong>l buen sentiu lgl, pos ásina yé ressultanciai ubligacion <strong>de</strong> cóseña <strong>de</strong> <strong>la</strong> so guarda: i qtiestar á <strong>de</strong> juro, apaez cuádu diz Arrieta passarlos dies <strong>de</strong> turuio en turuio, nó se entig<strong>de</strong> comuCeruantes nó qixera dicir, lj D. Qixote passaualosdonniu ó á escures, ásina estaria lg2 illi <strong>de</strong> bable,pos el Astur vé c<strong>la</strong>ru CjCeruantes 4ix0 dicir allo.cau, Ilocu, tocáu, pos <strong>de</strong>l veuiu dizse entornaulg3,turuiu lg4. Clemencin qixo q aó<strong>de</strong> diz alle<strong>de</strong> dixésseUltramar, i va md asista q yé <strong>de</strong> <strong>la</strong> parte <strong>de</strong> allá inó yé esto, pos qier dicir, más Ilueñe <strong>de</strong>l utru I<strong>la</strong>u,isti l<strong>la</strong>u lo mesmu yé <strong>la</strong> mar, ij <strong>la</strong> pieqiel<strong>la</strong>, sincossa rompialg5 pel mediu, i diciendo parte paez, ijsó dos. Tamien Arrieta esplica TI aó<strong>de</strong> Ceruantes diz,el<strong>la</strong> jamás lo supo, ni se dió cata <strong>de</strong> el<strong>la</strong>, ¿j <strong>de</strong>ueentendésse por no se curó, non fizo cassu, i el Asturentié<strong>de</strong> 4 Dulcinea, nin lo supo nin se dió cuéta<strong>de</strong> illo. Pereira diz <strong>de</strong> <strong>la</strong> auétura <strong>de</strong> <strong>la</strong> vixilia <strong>de</strong> lesarmes, cuadu diz D. Quixote en 4: estoi ZtZdiEdo, ¿jesperaua <strong>la</strong> auetura, i el Astur diz 9 estaua en lomas réciu <strong>de</strong> il<strong>la</strong>. E Clemencin tradúz comu imprecacion<strong>de</strong> malditu sea yó, 1' intergeccion q dixo Andres,mal añu, i mal añu pá'l pecau, en bable yé vnbocablu inocEte i nó imprecacion, á nó ser q se tomecemu atal. el agrega0 Decao, 6 1' estoria nó reca¿j Andres ,dixera. E Arrieta ásina mesmu diz, 9 aó<strong>de</strong>Ceruantes püxo, le preguntásse, le dijese que mal189 Ueíos.1% guardador?191 sentíu.1% pasábalos dormíu o a escures, ansina estaría.193 aUocáu, Uocu, tocáu, pos <strong>de</strong>l bebíu dime entornáu.194 turbiu.'95 rompía.sentia, soura '% el le dixés ij yé sin dubda vn pegote<strong>de</strong> 1' imprsta: i en bable isti modu <strong>de</strong> dicir yé diccionfecha é yera lo mesmu pa Ceruantes. Pereira diz ¿j<strong>la</strong> ley <strong>de</strong>l encage, yé s6tEcia <strong>de</strong> Xuez arbitraria i caprichosa:é el Astur en los sos tratos i en bur<strong>la</strong> diz,Zlei <strong>de</strong>l embudu lo anchu pa tí, lo angosto pa rnin,i nó fai referzcia á <strong>de</strong>gun Xuez. El mesmu Pereiraqier q so<strong>la</strong>s i señeras sea parejo, i señeras, comu lopuxo Ceruantes, yé dueñas <strong>de</strong> so volütá é sin tapar<strong>de</strong>nguna gracia i fai vn vocablu mui majo 'O2.Arrietaapañádo el dichu <strong>de</strong> Couarrubies assiEta q Cachupinyé '1 español q d' España va á morar á les Indies,i esto no acaescia mas Cj en MeWico, Pereiradiz q l<strong>la</strong>na <strong>de</strong> cogote yé <strong>de</strong>scogotada, comu lo sondalgunes lg7 paissanos <strong>de</strong> Maritornes, cuyu nome nósaue d' aú vien: é á min paézme Cj trabuccósse, l<strong>la</strong>na<strong>de</strong> cogote yéra <strong>la</strong> 6 no yé cogotuda é yé omil<strong>de</strong>: ilos astures son tiessos <strong>de</strong> cogote, i Maritornes qierdicir moza alloriada. Pereira diz 6 Juana Gutierrezmi oislo q supon pel maridu ó <strong>la</strong> muyer aussete: enbable joistelu tu? joistelu? i comu 1' ussa Ceruantesqier dicir lo q" vusté saue. lo q" vusté conoz, comuvuste m' EtiE<strong>de</strong>. Clemencin diz ij llevar el gato a<strong>la</strong>gua, yé fazer dalguna cossa en q ha <strong>de</strong>fecultá épeligru, é nó yé esso: segun el bable yé vn modismuen les <strong>de</strong>sputes pa meter en dubda <strong>la</strong> vitoria étrelos ¿j cótig<strong>de</strong>, Pereira diz q furibundos fEdiZtes a<strong>de</strong> Eten<strong>de</strong>sse golpies, i comu fen<strong>de</strong>r yé diuidir, fazertayaes, per esso el bable etiE<strong>de</strong>, tayos, tajos. Clemencinsupon Cj ó<strong>de</strong> diz <strong>de</strong>corar el original <strong>de</strong>uió dicir<strong>de</strong>c<strong>la</strong>rauan, Martínez <strong>de</strong> Romero q <strong>de</strong>uió ser <strong>de</strong>corauan,i el astur nó tien dubda el <strong>de</strong>corar 9 puxoCeruantes qixo dicir poner majo 'O2 el <strong>de</strong>scursu 6pulilu. M. <strong>de</strong> Romero diz ¿j héria lg8 tantu qier dicircomu hampa. i héria dizse <strong>de</strong> criales '" en <strong>de</strong>scampau:i héria yé tierra <strong>de</strong> l<strong>la</strong>uor <strong>de</strong> muchos có finsos,196 sentía. sobra.'97 dalgunos.198 ería.'99 eriales.
peru sin muri.es, é herial, campu enauertai" sincautiuar. Arrieta diz 9 fruncida tantu val comu za<strong>la</strong>mera,é fruncida dizse d' vna cossa arrugada, apertada,torcía. El mesmu Muñoz sdiz ¿j <strong>la</strong> comparáza¿j fai Ceruantes <strong>de</strong>l pollin i '1 sardo, ij yera voz <strong>de</strong>lpiamóte i d' alueiteriaml ¿j qier dicir pollín pe-6ñu u>z, i Ceruantes á mi ver fixo bur<strong>la</strong> <strong>de</strong> <strong>la</strong> pintura,compará,do<strong>la</strong> á vn piescau l<strong>la</strong>mamos saidu,pos los aluéitares dicienem3 buche i nó sardu, i sino, y6 vizcainu. E tamien qier q alerta sia italianu,yo dúbdolo pos alertar ye castizu, peru nó pue<strong>de</strong>vnu enfotásse en les cosses <strong>de</strong> guerra, pos <strong>de</strong>MDC á MDCC, traxer6 <strong>de</strong> les guprres centine<strong>la</strong>- per ve<strong>la</strong>ldor, bissoñu per recluta, corredor per adalid, dueluper <strong>de</strong>ssafin 204, emboscada per ce<strong>la</strong>da, forrage per paya,fasso per caua, marchar per caminar, escarape<strong>la</strong>per <strong>de</strong>uissa, é utres <strong>de</strong> 9 fa<strong>la</strong>ben el fueru <strong>de</strong> Cuencaé les siete Parties 205 i les Or<strong>de</strong>nsnces íj Hernan Cortésdió en T<strong>la</strong>sca<strong>la</strong> (en<strong>de</strong> MDXX pa <strong>la</strong> xete *. Clemencindiz ¿j follonZo6, eaival á insEsatu, vanu, inchauá manera <strong>de</strong> fuelle, i mianiqs m7 ij '1 Degorrio andasueltu i <strong>de</strong>ue ponésse en farrapera, ó yé gran<strong>de</strong> '1enqivocu, pos follon nó ai tjien nó sepia ¿j yé '1tr5possu, cobardon, folgazan "*, i nó <strong>de</strong>riua <strong>de</strong> follis,fuellle ó barijin pa echar aire, i ásina d' uvien follonyé <strong>de</strong> folis 209, fuelle <strong>de</strong> pelleyu, trocada <strong>la</strong> o en ue,ij escassos d' almexia, por ¿j <strong>la</strong> ¿j texin 210 lleuáue<strong>la</strong>comu preciada pa les Señores <strong>de</strong> Roma, seruinse <strong>de</strong>pelleyos pa sacos <strong>de</strong> ceuera, i follon yera fuelle llenu<strong>de</strong> malicies: i si no, vernia <strong>de</strong> fuelga ¿j 1' folgazan '11en abertal."1 albejtería."2 pollín pequeñu."3 <strong>de</strong>cien-y.<strong>de</strong>safíu.pa<strong>de</strong>s.* xente.m folión.207 ,á,ques.cobardón, folgazán.d'u vien ye <strong>de</strong> fdlis.210 d'almexía porque <strong>la</strong> texíen.211 vemía <strong>de</strong> fuelga que'l folgazán.tien todos los vicios. E per nó al<strong>la</strong>rgar isti rel<strong>la</strong>tu,i tj qiciaes paezca falta á <strong>la</strong> cortessia tj y4<strong>de</strong>uia '*, <strong>de</strong>xo <strong>de</strong> nombrar utres notes, i ij <strong>de</strong>uiafazesse pa ij se viés ¿j '1 bable finca metanes <strong>de</strong>lcastel<strong>la</strong>nu, peru ij aGstu nó veda lo ¿j va md <strong>de</strong>uefazer, 9 yé sal<strong>la</strong>r, i nó sa<strong>la</strong>r les notes comu dixoMuñoz, i meyor etouia tiestarles213 dafechu, possi se lemborraca essa gloria, echanos pel mfidu, i lopior será l'al~itamietu~'~. E per en<strong>de</strong> nó los <strong>de</strong>xegurgutar 'fasta q <strong>de</strong>priedan, q los fuelles inchaostriensé 215 pa q se <strong>de</strong>sinflen, i pa esso Hartzenbuschptixoi a Clemencin les peres á cuartu, peru tamien<strong>de</strong>scaescidu i per esso nó remató el trabayu:i n6 seyEdo isti mui gran<strong>de</strong>, vernia bien ¿j v" mdpuxera mandatu pa ¿j 6<strong>de</strong> se diz agora en el testuoures d' entretenimiZtu, voluiesse á dicir entzdimiZtucomu yera <strong>de</strong>nantes. Y ver si yé posible ensertaren so Diccionariu ij aguamanil yé trípo<strong>de</strong> <strong>de</strong>ma<strong>de</strong>ra 6 fierro pa ponei 1' almorfia i los presseospa ~l<strong>la</strong>uásse, tj lo mesmu yé pa<strong>la</strong>nganeru, ij fa<strong>la</strong>ndoási dizse meyor q có <strong>la</strong> voz cunera l<strong>la</strong>vabu 9 nótenria por6 'n Castia ', sin el escaescimiEtu <strong>de</strong>l aguamanily <strong>de</strong>l pa<strong>la</strong>nganeru, ¿j Iléssen en '17 cualesqierinuentariu, ¿j á <strong>la</strong> postre sépiasse ¿j nó nos l<strong>la</strong>uámoscima vna tayue<strong>la</strong>: é ya en camin d,euia ponesse vidé,i en agua manos tiestar pa ij se diga agua mesturadacó essecies: é ponei antojana q yé <strong>la</strong> corra<strong>la</strong>da íjlos casserios <strong>de</strong> los l<strong>la</strong>uradores tien <strong>de</strong><strong>la</strong>ntre <strong>de</strong>cassa, i ij <strong>la</strong> fal<strong>la</strong> pon <strong>la</strong> xusticia en calces prietes,pos lo mesmu ¿j tenada, payar, son vozes d' oficiué nos inuetarios: á tamien ha fal<strong>la</strong> <strong>de</strong> acrenqia é<strong>de</strong> esplicar ¿j col<strong>la</strong>zu yé '1 compañeru en el seruiqiu<strong>de</strong>l l<strong>la</strong>urador, compagu nó sulu yé '1 comnas 6 v"m* diz, sin6 lo Ti se xinta có pan U bsroña: i ni5püxo corral comu hacienda, i hacienda comunera,2'2 quiciaw paeza falta <strong>de</strong> cortesía que ye <strong>de</strong>bía.2'3 entovia tiestales.214 aviltamientu.215 tríeDse.2'6 púnxo-y.2'7 lléense'n.
- Page 5 and 6:
La presencia de la llingua nos rnu
- Page 8 and 9:
Una encuesta Ilinguística nel sieg
- Page 10 and 11:
29 .O) i Qué consecuencies importa
- Page 12 and 13:
Herr 13, encontiando l'esporpolle d
- Page 14 and 15:
de Bouhours, qu'esborria la distinc
- Page 16 and 17:
es xoncíes a un llinguax francu, p
- Page 18:
grupu humán nel que la llingua ye
- Page 21 and 22:
2. Na marina oriental asturiana rep
- Page 23 and 24:
«juntos y unánimemente dijeron: Q
- Page 25 and 26:
13) La Moría (Llanes):Barriu d,e l
- Page 27 and 28:
Siend,o abondos los exemplos del to
- Page 29 and 30:
Per otra parte, estos testimonios a
- Page 31 and 32:
que poder iguar aquellos; de mou es
- Page 33 and 34:
otra mora - more, de non fácil int
- Page 35 and 36:
c 1 a v i c u 1 a > llavía (Llena)
- Page 37 and 38:
qu'enantes señalé na llingua. D'o
- Page 39 and 40:
gurada por circunstancias política
- Page 41 and 42:
4.-¿Sedesprende una consecuencia?D
- Page 43 and 44:
presente d'e la lengua. En efecto,
- Page 45 and 46:
en el extranjero, se instaló en Ca
- Page 47 and 48:
ta sociolingüística en todo el Pr
- Page 49 and 50:
Vieyu altu alemán: sten (stan). Vi
- Page 51 and 52:
a prehistórica n7Asturies7 preindo
- Page 53 and 54:
(n > nn > E) con ciarru de la e en
- Page 55 and 56:
Celta-bretón: barf 'barba'. Llítu
- Page 57 and 58:
11.-CONTAMÍN ('CONTAP'IINATIO') DE
- Page 59 and 60:
le lleonés. FALISGA < fauvent)isca
- Page 61 and 62:
26.-ASTURIANU: GUARAR pro GORAR ( G
- Page 63 and 64:
Esti sistema na crianza de pallabre
- Page 65 and 66:
doropéu ten-/tan- 'estirar', 'este
- Page 67:
Llatín-asturianu: YA < et (casteil
- Page 70 and 71:
nel!a tamién 10s fitotopónimos de
- Page 72 and 73:
les. Pertenez a éste últimu. 'Hai
- Page 74 and 75:
entá quedan restos de lo ,que foi
- Page 76 and 77:
iLArtosina ya Artedal ufiertan una
- Page 78 and 79:
llinguas xermánicas. Ya d'orixen d
- Page 80 and 81:
z g ; 3E K . M WO'Z k cjC O c dam 3
- Page 82 and 83:
La cibiella ya una atadura feita pr
- Page 84 and 85:
a. La Fayona: Monte, nlUrria.b. El
- Page 86 and 87:
d. Suffresnu: Prau, tierra, El Cout
- Page 88 and 89:
i a 64, ta presente nel nome .dlun
- Page 90 and 91:
LIV. MIXACANEl mixacán ou meixacá
- Page 92 and 93: dente. En Somiedu güei yá nun se
- Page 94 and 95: Ya probable que 1 ya a vengan d'un
- Page 96 and 97: -ada < - a tu m, - a t a m val tami
- Page 98 and 99: touza); lleonesas ya aragonesas (to
- Page 100 and 101: .SS A 9z.z 'd '.U .o :ape!l3 .yy'9E
- Page 102 and 103: del Arca, gestada en ambientes no o
- Page 104 and 105: matúrgicas con la tierra humedecid
- Page 106 and 107: Texto de la Crónica Rutenm:(Segund
- Page 108 and 109: 'PPZ 'd '(986L 'l!P3) se!JWW :-!J9S
- Page 110 and 111: Cintu. ElColgaes de la sierra La Fa
- Page 113 and 114: La vía del CintuLos LlanosLa Mozqu
- Page 115 and 116: humancs, aunque se conceptualicen c
- Page 117 and 118: familia con documentación tanto hi
- Page 119 and 120: 4. Cuatro hablaron en presente y do
- Page 121 and 122: pensaciones, en dinero y especies,
- Page 123 and 124: sólo no son incompatibles, sino ne
- Page 125 and 126: ción de la propia ralidad. Esta ve
- Page 127 and 128: cue~ztio, que val pa tener pol cumb
- Page 132 and 133: LLETRES VIEYESCarta de 188~En marzu
- Page 134 and 135: duras, ij nó ,dice có la su" alta
- Page 136 and 137: messura de la Ilingua. E 9 mUchu y
- Page 138 and 139: á ñeruássu, facen el cuchu pa cu
- Page 140 and 141: Campanes les de Toledu:Rollu el de
- Page 144: i háto comu hacienda, llamaos ási
- Page 147 and 148: TRESS NOTES D'AMORÑidies les palla
- Page 149 and 150: ti y polos tos fiyos, que tienen al
- Page 151 and 152: MUYER: iYe polos fiyos polo que yo
- Page 153 and 154: lo soilutos): -Perdóneme,padre; se
- Page 155 and 156: porque esti tipu de «shows» (desa
- Page 157 and 158: TRAVESTI: Nun puedo. Yeren muyeres.
- Page 159 and 160: niéndose). Siga. Pero seya breve.
- Page 161 and 162: nin muyer, voi quedar una risión,
- Page 163 and 164: cia, muncha gracia! ¿Entendederes
- Page 168 and 169: CARTA OFICIAL A LA R.A.E.Ilmo. Sr.
- Page 170 and 171: -$4: p;.*1UTe a s3-e'~8 3'Si! o * g
- Page 172 and 173: Dende'l pasáu mes d'mhobre «La Vo
- Page 174 and 175: Telvino González, Evanxeliu de Sm
- Page 176 and 177: y los homes quixeren más les teneb
- Page 178 and 179: Hui dellos años, mumhos de nós, d
- Page 180 and 181: Tamos falando de diferencies ente l
- Page 182: nun tenga muita importancia, con ou
- Page 185: ACABÓ D'EMPRENTASENOS TALLERESARTE