á ñeruássu, facen el cuchu pa cuchar, é yé bono, ¿jcueyen vente pér vn: é ponen polios lZ4, é sieguenerua <strong>de</strong> prau vissiegu, ó seroñu, i pacen <strong>la</strong> otoñada,i pilen Ilino, Erritestren pauoyes '=, <strong>de</strong>scaxinen faues,maien trigu, estruyen máqanes, rauilen erga pa Ilimpiar<strong>de</strong> poxa <strong>la</strong> fisga i escáda, g Castial nó tien;lleuanten cárcoues, vardiales é múries, é <strong>de</strong> mui llueñeestáyen les tierres pa 4. no se fagan umedales; éllimien oricios i muergos é fazen abassones, goxes,maniegues é paxos, é medies lZ6 <strong>de</strong> copines, galiposi maqiles, é angaries l", portielles, torgues, estadoñ'os,guiaes, pértigues, cuyares, esqírpies, correiiossardos i engacos: 6 ces f;estes, <strong>de</strong>mpces <strong>de</strong> <strong>la</strong> missa,p<strong>la</strong>tiqn en porticu ó cauildu, 6<strong>de</strong> <strong>de</strong>prEdieron á solliviari lliler <strong>de</strong> corrio lB, cosses <strong>de</strong>l conceyu, <strong>de</strong> <strong>la</strong>sestaferia, é <strong>la</strong> manera <strong>de</strong> guarecer les vilbes pa faceyos$es sienures xueguen los bulzs 130 có cuatreadai máganiádo, al truq, á <strong>la</strong> moáta i á <strong>la</strong> coruxa,¿j l<strong>la</strong>men ásina al páxaru <strong>de</strong> mal agüeru 9 soruiata1' aceite <strong>de</strong> les Ilámpares: i el nomes emeya 131 '1 <strong>de</strong>Carixu el Romanu ¿j Augustu ~Uxo <strong>de</strong> mandon p'apertános, é á los rapazucos cuádu Erie<strong>de</strong>n müchu,<strong>la</strong> chacha fa<strong>la</strong>yos <strong>de</strong> <strong>la</strong> carixa, é illos entóciones empapiecen132 vn poqñin: é inda los omes, pe <strong>la</strong> puxa<strong>de</strong>l algodon, ya nó visten calcon, nin mótera, trocárólosper pantalóes i sombreros, i calcen capatos imadreñes, i si aforren dalguna cossa, müchu ios 133gusta 1' espicha <strong>de</strong>l tonel i fartúanse <strong>de</strong> sidre. E baxu'1 teyan <strong>la</strong> muyer <strong>de</strong> dEgue é arrancaes 134, 6 nOpó <strong>de</strong> moza, saia d' estameña, xugon d' alepin 13', refaxu<strong>de</strong> bayeta é madreñes có ses uones uróqs, nópolíos.panoyesmedíes.angaríes.eil<strong>la</strong>biar o colletrar y Ueer <strong>de</strong> corría.siembres (o semes).bolos.nome semeya.empapicen o empapieuen.muncho-yos.e baxu'l teyáu <strong>la</strong> muyer <strong>de</strong> <strong>de</strong>ngue e arraeaes.saya d'estameña, xugón d'alepín.yé puigos'tia '%, me 13' yé aforradina: alluma el fuebucó forgaxes, tiza có lleñe, gárauos é ckdaues '38, arroxa1' fornu i na massera amassa uoroña i panchon,é <strong>la</strong> torta écha<strong>la</strong> n l<strong>la</strong>r entre dos Iláuanes, i el potecuélgalu é nes calmieres 139 có I<strong>la</strong>có, tucu é rauadal<strong>de</strong> guchu l": é nes escudielles é p<strong>la</strong>tos <strong>de</strong> páxara,lleua <strong>la</strong> parua i dai '1 xintar á <strong>la</strong> xZte, i á los marrueco~,i al xastre, i á <strong>la</strong> cordu<strong>de</strong>ra I4l i á les an<strong>de</strong>ches,pe les cohi<strong>de</strong>s '" i acarretos: va '1 mercau có <strong>la</strong> goxana caueza, i á <strong>la</strong> fonte có <strong>la</strong> ferrada e friega, é ásina'1 canXilon 143 <strong>la</strong> garfiel<strong>la</strong> i utros cácios 144, fi<strong>la</strong> los cerros,Exarega '1 filu, fai <strong>la</strong> co<strong>la</strong>da, mueya é recu<strong>de</strong> éensuga <strong>la</strong> ropa, muce 14' 3 cata <strong>la</strong> vaca n' e! tariegu,e il<strong>la</strong> nó cata <strong>la</strong> lleche si nó yé á soruiatos: i faimantega, ceua '1 piton: i l,es pites, el machu pal ñeñu,les femes pa les ñeñines: ruste chamusca é pe<strong>la</strong>é trecha, é cuez farrapes; espesses i rales, i chichos, éfai morcielles xuanicos é llonganiqes <strong>de</strong> sáuadu, i perantroxu foyuelos: é si sémpuerquenlos ñefiinos,enfréscalos, Iláualos, i pónlos en cuellu, possalos, páralos,echalos, tápalos, áñalos, afa<strong>la</strong>galos trai-os 147perdones pa Cj ruqn, xuega con illos ai i ve i, i á <strong>la</strong>pita ciega, é sácayos los Ilixos: si amalecen <strong>de</strong> lesvexigues ó <strong>de</strong>l sarapicu, ó <strong>de</strong> ceruiguera, pónyos <strong>la</strong>cigua, dáyos melecines, cuidia nó se pagan Ilisgos,failes 147 reualguinos: é si oye al proue ave mariapurissima, respon<strong>de</strong>i '48, sin pecadu ccjceuida, i siemprei apurre dalgún '" gaxu i Ilicenqia pa domir * é na'36 con sos bones bronques non ye pingostia.137 mas;; ((me, ¿será un arcaísmu?138 tiza con lleñe, garbos e cádaves.'39 ca<strong>la</strong>mieres o ca<strong>la</strong>miyeres.1" rabadal <strong>de</strong> gochu.'41 cordurera (jo cordu<strong>de</strong>ra?).eoí<strong>de</strong>s (<strong>de</strong>riváu <strong>de</strong> coyer)." canxilón.144 caeíos.145 muz o mua.146 s'empuerquen.147 afalágalos, trai-pos, fai-yos non «failos».148 respuén<strong>de</strong>-y o respón<strong>de</strong>-y149 y siempre-y apurre dalgún.* dormir.
tenada: i el proue rel<strong>la</strong>tai lo acaescidu per acá éacullá: é cuesse los rapacos, i estos col focete, sieguen<strong>la</strong> pacion q nó tEga oruayu, é faen caxellos pales aueyes, gusmien 1' aueyera pa les emsambles, icó muga <strong>la</strong> tierra, sienuren arueyos, arrinqn patates,an<strong>de</strong>n á <strong>la</strong> gueta, espulguen castañes, é mietres lli&<strong>de</strong>n, sulos ú có su col<strong>la</strong>~u lS1, si siruen vn amu i co-uren soldada, xiringuen los arbo<strong>la</strong>s, cueien meruedanos'" i prunos é andrinos i cadápanos; é maten gafures,esfuellen espertéyos, é xiulen '" e faen chiflesi camploñes, i toqn <strong>la</strong> trompa: é á so pá é á su máafa<strong>la</strong>nguen mUchu lS4: é xueguen pocara '", corru, maya,pilcta, machorrz, el teyu, les chapes é les voliches,é fai caui<strong>la</strong>r ¿j lo mesmu xugauen los Francos.E fartucos <strong>de</strong> reblincar per maguestos lM i esfoyáces,pe les files, galántien les moces i esgañitGse echandoixuxús: é vóltien el palu ó bona ciuiel<strong>la</strong>, é várganud' acenu, comu tarauica ln: é amusgaos, entruyenel passu pe les caleyes, si utru lS8 corteyu va echar<strong>la</strong> pressona có <strong>la</strong> so rapa-; é aqsta melguera sitoan añeru, remiel<strong>la</strong> los güeyos, cómelu a güeyaes.recueye <strong>la</strong> saya i fai mil veyures pa engatussálu, i elmastuerqu alloriau, <strong>de</strong>mpues ,d' afustacar el suelusin conc&ia, cuerre ca '1 cura á pedir proc<strong>la</strong>mes, ientrugaos ena retoral pe <strong>la</strong> dotrina, Gtamen ácassásse, mas nó se iZUten fasta passau dalgun tiempu,é Cj il<strong>la</strong> pida el rebudu. E ásina mesmu si el omeyé <strong>de</strong> cGcia ú <strong>de</strong> sauer, nó caui<strong>la</strong> pa aforrar, faissealoyeru, nó se atora per <strong>de</strong>lgun, inf<strong>la</strong>sse, tien far2-du<strong>la</strong>, farful<strong>la</strong>, yé covayon '59, nó perdona ripiu per-Gtaramigásse. i tórnasse agachar i sfurta <strong>la</strong> vuelta siyé menester, i si S' entorna tien rixu, írgwesse, ,echalM reUáta-y lo acaescío.151 solos o col so wl<strong>la</strong>m.1" cueyen meruéndanos.153 xiblen.'" afa<strong>la</strong>guen muncho.'5= ~ócora.magüestos.In acebu comu tarabica.'58 atru: otru.159 comhayón.ronijs é <strong>la</strong> zácania <strong>la</strong>, é guapamete tira pe <strong>la</strong> freua,i nin ,diGtro nin fuera nó se atopa nin apaña á l<strong>la</strong>másseMingo <strong>de</strong> Antona, Pericu <strong>de</strong> Tú%a, Venon <strong>de</strong>Marica, i non diz mollera, focicu, vidaya, qixaes, veries161, caniles, cerviz, espinazu, coraes, menazue<strong>la</strong>,votiellu, cadriles nin calcáños, nin gustai<strong>la</strong> gaita,nin <strong>la</strong> zanfonia, nin les romeries: peru ye enclinau 163a fazer coples tienres, en les q falen <strong>la</strong> xana é los entrialgos:é les sos criatures nó só toes Ilácies <strong>de</strong>güeyos azules i toes paraxismos, q nó pieguen áxete iij mialma <strong>de</strong>l alma! yé qrendona i gassayossaé pocu amiga <strong>de</strong> folixa, peru Ti nó xirimiqa i risse<strong>de</strong> los fatos, espurrios i engolletaos; 6 á <strong>la</strong> postrec6 lo voqina <strong>de</strong> cerezes, có les pepites en filera pordiEtro, <strong>la</strong> color <strong>de</strong> rosses sin untu, güeyones garapiñeros,oreyes i manes peqñines, pelu l<strong>la</strong>rgu negru,roxu i ensortiyau, formes redo<strong>de</strong>s, i carnes ñerues,cuerpu gayasperu, fechu comu pa ij 1' aire lu ani9sin fen<strong>de</strong>sse, i discretes i melgueres, los mozos facEyos165 el vissu, i si se cassen só pa '1 so fogar, comuvna pegollera: é nél estrau é na cai só respetuosses i<strong>de</strong> vilbes onrraes: e <strong>la</strong> ménos cria cuatro fios i miichesochu i aí<strong>la</strong> <strong>de</strong> ventidos, Cj el ij morrio mas aina,Ileuólu Dios á los cincuenta. E pa entrar dietro <strong>de</strong>les casses con <strong>la</strong> puerte cierrada ú <strong>de</strong> Dar en par,pícasse é dizse: Deogracies, é <strong>la</strong> rempuesta yé: á Diossean daes i entbncienes ya dietro %dizse: á santos ibuenus dies, á santos y buenos i los dé Dios, i ásinase diz pel camin, i <strong>de</strong>mpues <strong>de</strong> atopezidu, i al finar<strong>la</strong> missa. E Asturies tien so arqitetura bien preciadaper Caveda, meyor Cj per utros sabios, i esto acaez,pel conocimiEtu <strong>de</strong>l bable: i <strong>la</strong> xEte vieya fixo vnacop<strong>la</strong>, ¿j diz bien c<strong>la</strong>ru 1' estima G daua á <strong>la</strong> Catedral:Torre <strong>la</strong> <strong>de</strong> Uviedu:Catredal <strong>la</strong> <strong>de</strong> Leon:160 ronques e <strong>la</strong> mncanía.'61 quixaes, veríes.162 nin-y gusta.'63 nin les zanfonies nin les romeríes: pero ye enclináu.'M espurríos.'65 fácen-pos.
- Page 5 and 6:
La presencia de la llingua nos rnu
- Page 8 and 9:
Una encuesta Ilinguística nel sieg
- Page 10 and 11:
29 .O) i Qué consecuencies importa
- Page 12 and 13:
Herr 13, encontiando l'esporpolle d
- Page 14 and 15:
de Bouhours, qu'esborria la distinc
- Page 16 and 17:
es xoncíes a un llinguax francu, p
- Page 18:
grupu humán nel que la llingua ye
- Page 21 and 22:
2. Na marina oriental asturiana rep
- Page 23 and 24:
«juntos y unánimemente dijeron: Q
- Page 25 and 26:
13) La Moría (Llanes):Barriu d,e l
- Page 27 and 28:
Siend,o abondos los exemplos del to
- Page 29 and 30:
Per otra parte, estos testimonios a
- Page 31 and 32:
que poder iguar aquellos; de mou es
- Page 33 and 34:
otra mora - more, de non fácil int
- Page 35 and 36:
c 1 a v i c u 1 a > llavía (Llena)
- Page 37 and 38:
qu'enantes señalé na llingua. D'o
- Page 39 and 40:
gurada por circunstancias política
- Page 41 and 42:
4.-¿Sedesprende una consecuencia?D
- Page 43 and 44:
presente d'e la lengua. En efecto,
- Page 45 and 46:
en el extranjero, se instaló en Ca
- Page 47 and 48:
ta sociolingüística en todo el Pr
- Page 49 and 50:
Vieyu altu alemán: sten (stan). Vi
- Page 51 and 52:
a prehistórica n7Asturies7 preindo
- Page 53 and 54:
(n > nn > E) con ciarru de la e en
- Page 55 and 56:
Celta-bretón: barf 'barba'. Llítu
- Page 57 and 58:
11.-CONTAMÍN ('CONTAP'IINATIO') DE
- Page 59 and 60:
le lleonés. FALISGA < fauvent)isca
- Page 61 and 62:
26.-ASTURIANU: GUARAR pro GORAR ( G
- Page 63 and 64:
Esti sistema na crianza de pallabre
- Page 65 and 66:
doropéu ten-/tan- 'estirar', 'este
- Page 67:
Llatín-asturianu: YA < et (casteil
- Page 70 and 71:
nel!a tamién 10s fitotopónimos de
- Page 72 and 73:
les. Pertenez a éste últimu. 'Hai
- Page 74 and 75:
entá quedan restos de lo ,que foi
- Page 76 and 77:
iLArtosina ya Artedal ufiertan una
- Page 78 and 79:
llinguas xermánicas. Ya d'orixen d
- Page 80 and 81:
z g ; 3E K . M WO'Z k cjC O c dam 3
- Page 82 and 83:
La cibiella ya una atadura feita pr
- Page 84 and 85:
a. La Fayona: Monte, nlUrria.b. El
- Page 86 and 87:
d. Suffresnu: Prau, tierra, El Cout
- Page 88 and 89: i a 64, ta presente nel nome .dlun
- Page 90 and 91: LIV. MIXACANEl mixacán ou meixacá
- Page 92 and 93: dente. En Somiedu güei yá nun se
- Page 94 and 95: Ya probable que 1 ya a vengan d'un
- Page 96 and 97: -ada < - a tu m, - a t a m val tami
- Page 98 and 99: touza); lleonesas ya aragonesas (to
- Page 100 and 101: .SS A 9z.z 'd '.U .o :ape!l3 .yy'9E
- Page 102 and 103: del Arca, gestada en ambientes no o
- Page 104 and 105: matúrgicas con la tierra humedecid
- Page 106 and 107: Texto de la Crónica Rutenm:(Segund
- Page 108 and 109: 'PPZ 'd '(986L 'l!P3) se!JWW :-!J9S
- Page 110 and 111: Cintu. ElColgaes de la sierra La Fa
- Page 113 and 114: La vía del CintuLos LlanosLa Mozqu
- Page 115 and 116: humancs, aunque se conceptualicen c
- Page 117 and 118: familia con documentación tanto hi
- Page 119 and 120: 4. Cuatro hablaron en presente y do
- Page 121 and 122: pensaciones, en dinero y especies,
- Page 123 and 124: sólo no son incompatibles, sino ne
- Page 125 and 126: ción de la propia ralidad. Esta ve
- Page 127 and 128: cue~ztio, que val pa tener pol cumb
- Page 132 and 133: LLETRES VIEYESCarta de 188~En marzu
- Page 134 and 135: duras, ij nó ,dice có la su" alta
- Page 136 and 137: messura de la Ilingua. E 9 mUchu y
- Page 140 and 141: Campanes les de Toledu:Rollu el de
- Page 142 and 143: vn seruiciu al tené cuEta del babl
- Page 144: i háto comu hacienda, llamaos ási
- Page 147 and 148: TRESS NOTES D'AMORÑidies les palla
- Page 149 and 150: ti y polos tos fiyos, que tienen al
- Page 151 and 152: MUYER: iYe polos fiyos polo que yo
- Page 153 and 154: lo soilutos): -Perdóneme,padre; se
- Page 155 and 156: porque esti tipu de «shows» (desa
- Page 157 and 158: TRAVESTI: Nun puedo. Yeren muyeres.
- Page 159 and 160: niéndose). Siga. Pero seya breve.
- Page 161 and 162: nin muyer, voi quedar una risión,
- Page 163 and 164: cia, muncha gracia! ¿Entendederes
- Page 168 and 169: CARTA OFICIAL A LA R.A.E.Ilmo. Sr.
- Page 170 and 171: -$4: p;.*1UTe a s3-e'~8 3'Si! o * g
- Page 172 and 173: Dende'l pasáu mes d'mhobre «La Vo
- Page 174 and 175: Telvino González, Evanxeliu de Sm
- Page 176 and 177: y los homes quixeren más les teneb
- Page 178 and 179: Hui dellos años, mumhos de nós, d
- Page 180 and 181: Tamos falando de diferencies ente l
- Page 182: nun tenga muita importancia, con ou
- Page 185: ACABÓ D'EMPRENTASENOS TALLERESARTE