DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

132
reeds weder vertrokken: «sulx dat d'heeren Staten voor desen tijt
udaerinne anders niet en wisten te doen dan daerop oock de intentie
ute verstaen van de compagnie in Zeeland.» Het bleek echter uit deze
zamenspraak, dat alle de compagnien in gevoelen verschilden en de
Staten-Generaal stuitten op dit geinis aan eensgezindheid. Nu
deden zij slechts het eenige, wat zij konden doen; zij zonden
namelijk eene rondgaande vermaning aan alle de compagnien,
waarin zij de verschillende reederijen en handelaars uitnoodigden,
dat zij hare zaken «wijselyk willen beleyden en zy malcanderen
»opte voyagie ende doende hare traficques willen bejegenen in
nailer vrientschap, eenichheyt ende correspondentie k»
In het volgende jaar 1599, zag men op nieuw compagnien
oprigten, die het getal der bestaande compagnien nu tot acht
deed klimmen en welke bijna alien eene vijandige concurrentie
tegen elkander volhielden, welke, zoo als bet na de terugkomst
van van Neck uit Indie gebleken was, door den toevloed barer
schepen de prijzen deden stijgen of wier ondernemingen en
speculatien mislukten, omdat iedere compagnie afzonderlijk in
dezelfde zaak op eigen voordeel was bedacht. Het aantal van
die schepen, gevoegd bij die welke op Guinea en West-Indie
handel dreven, werd zoo groot dat er op al die vaartuigen niet
meer met de vereischte naauwlettendheid kon worden achtge-
slagen. Van daar dat van de bevelhebbers, deze van Maurits
gene van de Staten-Generaal commissie en instructien verkreeg,
dat er wanorde geboren werd en de vrees ontstond dat eindelijk
nog sommigen dier schepen tot den zeeroof, te dier tijde nog vrij
algemeen, zouden worden aangewend als de handel op Oost- of
West-Indie geen kans van welslagen meer aanbood. Die vrees
was zoo geheel ijdel niet, de bemanning dier schepen bestond uit
allerlei slag van volk en aan sommigen der bevelhebbers ontbrak het
minder aan dapperheid, dan wel aan naauwgezetheid. Wij hebben
1 Zie dezen brief van 19 January 1598, onder n°. XIV der mede-
gedeelde stukken.