DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

286
De bewindhebbers van de Nederlandsche Oost-Indische Compag­
nie, hadden ininiddels, naar het schijnt, den geheelen gang van
deze zaak met aandacht gade geslagen, en zij kregen al zeer
spoedig kennis van de memorie door de Engelsche Compagnie
opgesteld. Het geschrift werd nu ook in de Nederduitsche taal
overgebragt en toen omstreeks 1607 ook hier te lande onderhande­
lingen over het sluiten van een verdrag of bestand met Spanje
werden aangeknoopt, Averd het een wapen in de handen der
Nederlandsche bewindhebbers, om de aanspraken van Spanje te
bestrijden, door op het voorbeeld van Engeland te wijzen.
Met dat doel Averd dit stuk met meer andere memorien, door
de Oost-Indische Compagnie bij de Staten-Generaal overgeleverd.
Zoo bestond er eene zekere solidariteit, ook zelfs tusschen tAvee
naijverige handelsligchamen, Avanneer het gold zich te verzetten
tegen den « aartsviant» den Koning van Spanje.
Zoodanig is de oorsprong van het hieronderstaande stuk, het­
welk wij, niettegenstaande zijne herkomst uit den vreemde, ge-
meend hebben te mogen mededeelen, omdat het hier te lande
burgerregt verkregen heeft, door het gebruik , hetwelk de bewind­
hebbers der Nederlandsche Compagnie er van hebben gemaakt.
Bovendien is bet waardig gekend te Avorden , zooAvel om de hoogst
belangrijke historische bijzonderheden welke er in vermeld worden,
als omdat bet eene bijdrage is, tot de kennis van de toen heer-
schende begrippen over een algemeen regt op den Indischen handel.
Het wekt eenige bevreeinding als men in dit stuk de kooplieden
van bet vaderland van Selden, de leer van het mare liberum ziet
verdedigen, en als men door de bewindhebbers der Oost-Indische
Compagnie zonder schrooinen bet monopolie-slelsel ziet bestrijden.
Voor het geval dat daartoe nog een bewijs noodig Avare, zou dit
geschrift tot bewijs kunnen strekken dat te alien tijde het volken-
regt slechts als regt geldig is geweest, z'oolang men het niet noodig
oordeelde om het te verdraaijen, naar de behoefte van bet oogenblik.