DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.
DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.
DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
81<br />
»deze gebulte kaarten dienende.» Omdat deze kaarten en ge-<br />
schriften geheel verloren zijn, kan men alleen bij gissing opmaken,<br />
welke de middelen zijn geweest, welke Veen gebruikt heeft om<br />
de gebreken der platte kaarten te verhelpen. Het komt mij voor, dat<br />
zijne gebulte kaarten niets anders zijn geweest, dan groote seg-<br />
menten van globen, welke seginenten in afwachting van het<br />
algemeen worden der Mercators projectie, althans eene plastische<br />
voorstelling gaven van de vernaauwing der lengtegraden. Niets<br />
anders ten minste kan ik uit het gelijktijdige werkje van Thomas<br />
Hood, «'tgebruik van de zeecaerte» bij Corn. Claesz. in 1602<br />
uitgegeven, opmaken, waar die schrijver omtrent de gebulte<br />
kaarten op pag. 14 o. a. zegt: «De gebulte kaarten worden met<br />
>'waarheijt ooc stucken van globen genaemt, alsoo een zeker<br />
uprince seer geleert in de mathematische consten gevraegt sijnde<br />
»oft hij eenige instructie begeerde om dese gebulte caerten te<br />
wverstaen, seer wel geantwoord heeft al lachende, isser dan yet<br />
»nieus in dese, dat in de globen niet en is, daerby voegendedat<br />
»het maer eeii stuck van eene globe was.» Verder in zijn werk,<br />
vermel d Thomas Hood nog, dat Jacobus Sever tins getuigt dat «over<br />
»vele jaren zijn gepractiseert zekere deelen van globen waarin de<br />
»custen des lands in een groot bestek mogten getrokken worden,<br />
«maar alsoo dese seer weinig lands kunnen begrypen, en dat<br />
iizij zeer vele andere verhinderingen hebben, zoo wierden zij<br />
»terstond verlatcn, nogthans, voegt hij er bij, waarschijnlijk<br />
doelende op Adriaan Veen, «zijn ze nu een jaar of 2, 5 wederom<br />
»hervat en van velen zeer geprezen 1 .*<br />
1 Ik heb mij veel moeite gegeven om van deze gebulte kaarten , hetzij<br />
eene afbeelding, hetzij eene volledige beschrijving te bekomen; doch ik<br />
ben daarin niet naar wensch geslaagd. Naar aanleiding van de aangehaalde<br />
woorden van Hood, had ik gehoopt, dat ik in het werk van Severtius :<br />
„ de orbis catoptrice seu mapparum mundi principal's, Parisiis apud<br />
Ambrosium Drouard 1598" iets naders over deze deelen van globen zou<br />
hebben gevonden. Dien niet zeer vermakelijken foliant heb ik evenwel<br />
zonder vrucht doorgebladerd. Maar in het Gulden zeeghel des grooten<br />
zeevaerts van Hendrick Jarichs van der Ley, Leeuwarden , bij Abraham<br />
van den Rade, 1615, vond ik aangehaald eenige zinsneden uit het werkje<br />
I. 6
Change language