DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

77
anderen eene philippica tegen de platte kaarten behelsde, waar-
tegen de oude platte kaarten een warm verdediger vonden in
Jan Hendricx Jarichs van der Ley, in zijn Gulden zeeghel des
grooten zeevaerts, Leeuwarden 1615. Terwijl bet gezag der
wassende kaarten alzoo nog betwist werd en deze nog verre waren
van in algemeen gebruik te zijn, zocht men in andere middelen
hulp tegen het nadeel der platte kaarten. Daartoe gebruikte men
inzonderheid de globen en de zoogenaamde gebulte kaarten,
omdat men althans op die voorstellingen, de aarde in haren
natuurlijken vorin vond afgebeeld. Het werd alzoo van groot
nut geacht die globen te vergrooten en op allerlei wijzen te
verbeteren. Hier te lande waren twee lieden, die beiden be-
weerden, dat zij zich te dezen opzigte bijzonder verdienstelijk
hadden gemaakt. Zij waren, Florentius van Langeren en Jodocus
Hondius, wier gelijktijdige werkzaamheid zelfs tot grooten on-
derlingen naijver aanleiding gaf. Van Langeren beweerde te
onregte, dat hij de uitvinder der globen was en in eene aanvrage
om octrooi aan de Staten-Generaal in 1592 gerigt, zeide bij,
dat: «zijne wereltclooten alle anderen voorgaende in correctie
«te boven gingen, onberoemelyck gesproken, waerdoor sommige
»schepen uyt dese landen alreede gevaren syn naer Cabo de
»Fernainbuco in Brasilia tot Suit Thome onder de linie, isle de
«Principe ende andere plaatsen, veel bequaemlycker dan eene
»der pascaertenu 1 Jodocus Hondius, die de bewering van van
Langeren als enkel aanmatiging voorstelt, zegt van zijnen kant
dat hij «by eenige jaren gestudeert hebbende, in de goede letteren
»hy hem selven begeven hadde tot eenige vrucht van syne stu-
»dien, ende aengegrepen de konste van kaerten te snyden; gein-
»strueerct synde van diversche geleerde inannen in de fundamenten
»der gcographia, zoodat hv zooveel te weeggebragt bad, dat by
»diversche werken voor dese (i. e. voor 1597) in bet licht ge-
>igeven hadde, ende eenige aan de Staten-Generaal over omtrent
1 Actenboek der Staten-Generaal, fol. 62. Anno 1592, 9 September.