DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

31
pen niet alleen naar Spitsbergen, maar ook naar de zeeen van
Noord-Amerika. Daartoe in staat gesteld door zijne handelsbetrck-
kingen in de zuidelijke havens van Frankrijk en de Baskische pro-
vincien, rustte Balthazar de Moucheron met Cornells Meunicx
reeds in 1597 een schip uit om «te visscben te varen naar Terra
Nova » l , terwijl uit andere bescheiden op bet Rijks-Archief blijkt,
dat omstreeks 1614 onze zeelieden Straat Davis, Groenland en
welligt ook de in 1611 nieuw gevonden Hudsonsbaai bezochten en
in kaart bragten 3 .
Ik heb reeds te veel uitbreiding gegeven aan mijne mededeelingen
omtrent de togten der Nederlanders naar het Noorden, en ik heb
mijn doel, het aanwijzen van de ontwikkeling der Nederlandsche
scheepvaart vddr en tijdens de eerste ondernemingen op Oost-
Indie, voor zoo verre bet de noordsche togten betreft, reeds eeniger-
mate voorbijgestreefd. Ik liet mij daartoe verleiden, omdat bet
minder algemeen beke nd is, wat door onze zeelieden gedurende de
eerste jaren na Barendsz in de hoognoordelijke streken is verrigt
en omdat de uitstekende volharding, stoutmoedigheid, schrander-
heid en kennis dezer lieden mij boeide aan een tijdperk, waarin
i Resol. Zeeland 28 Maart 1597.
2 Er bevond zich namehjk op het R.-A. een fragment van eene uitnemend
fraai geteekende kaart, welke tot titel heeft: Nieuwe pascaerte van Yslant,
Fretum Davids ende de Landen, daerby Westen mitsgaders de nieuwe straat
en de nieuwe zee genaemt Mare Christiane. Beschreven ende byeen vergaert
en driemaal selfs bezeylt door Meester Joris Carolus, stuerman ende
Caertschryver tot Enchhuyzen in den jare 1626. Nu blijkt uit een zeldzaam
kaartboek van dienzelfden Joris Carolus, dat hij in 1614 zoo verre
om de Noord is geweest, tot op 83 graden, gelijk hij verhaalt op pag. 147,
in zijn Nieuw vermeerde licht genaemt de sleutel van H tresoor, Spiegel,
gesicht ende vierighe colom des grooten zeevaarts. Amsterdam by Jan Janssen,
op 't water in de paskaert anno 1634, waarin o. a. twee zeer belangrijke
kaarten „met een cort verhael van de coerssen en de streckingen van
Hitlandt naer Ysland ende van daer naer Fretum Davids ofte het promontorium
van 't oude Groenlandt nu ghenaemt Statenhoeck" (met de omliggende
vaarwaters). Omtrent reizen nog later , o. a. tusschen 1623 en 1625
in het hooge Noorden van Europa en Amerika volvoerd, vindt men hoogst
merkwaardige berigten bij Wassenaer, Historisch Verhaal, Junij 1624,
Dec. 1624 , April en Julij 1625.