DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

TWEEDE HOOFDSTUK.
DE BEOEFENING DER WETENSCHAPPEN, WELKE MET DE
V
ZEEVAART IN VERBAND STAAN, TIJDENS HET
ONTSTAAN VAN DE GROOTE VAART.
Bij het zien van zdoveel beweging in handel en scheepvaart,
van zodveel moed en ondernemingsgeest om zodveel te wagen,
drong zich bij mij onwillekeurig de vraag op, of die geheel prak-
tische ontwikkeling ook niet in een tot dus verre te weinig opge-
merkt verband stond met de ontwikkeling dier wetenschappen,
welke vereischt worden om met eenige hoop op goeden uitslag,
handel en zeevaart over zulk een uitgestrekt gedeelte van den aard-
bodem te drijven. Toen ik naar het antwoord op die vraag zocht,
bleek het mij nogmaals, hoe verwonderlijk en zeldzaam een tijd-
perk, het einde der 16de en het begin der 17de eeuw, voor Neerlands
volksbestaan geweest is.
Als in het Zuidelijk Europa de herleving van de letteren en
de beoefening van kunsten en wetenschappen reeds tot voile
rijpheid waren gekoinen, ja toen de geheele maatschappij aldaar
door verfijnde beschaving zelfs overrijp scheen te zullen worden,
deed men in Holland en Zeeland nog niet veel meer dan haring-
kaken en wollenweven en scheen de bevolking, hoe nuttig hare
werkzaamheid ook ware, nog te bot om edeler bezigheid te
begeeren. Maar gelijktijdig met de bervorming van de voorvadcr-