DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

73
Montucla en anderen en in navolging van dezen ook de Neder­
landsche hoogleeraar Moll, beweren dat Mercator niet zou ge-
weten hebben, op grond van welke mathematische regels, het
wassen der breedtegraden berust, niettegenstaande bij de eerste
geweest is, bij wien dat denkbeeld is opgekomen en die het ten uil-
voer heeft gelegd. Evenzoo zou dit dan ook het geval zijn geweest
met Puteanus van Brugge. Hoewel het gewaagd is met mannen van
dat gezag, als die ik noemde van gevoelen te durven verschillen,
moet ik toch den twijfel opperen of niet veeleer Mercator de
noodige mathematische grondregels voor zijn stelsel wel degelijk
geweten heeft, maar die niet heeft openbaar gemaakt. Zoodanige
handelwijze ligt geheel in den geest van zijnen tijd. Te dier tijde
werd elke ontdekking op wetenschappelijk gebied, door hem
die de ontdekking gedaan had, in zeker geheimzinnig omhulsel
gehouden en niet ieder geleerde van die dagen wenschte zich van
den sluijer te ontdoen, waarmede men toen schier alles, wat
tot sterrekundige en wiskunstige wetenschappen in betrekking
stond, plagt te bedekken en waardoor men juist des te grooter
indruk op de menigte maken kon. Hoe toch heeft anders Mer­
cator zijn stelsel in praktijk kunnen brengen, indien hij de
theorie waarop het rustte niet gekend heeft? Wat hiervan ook
zijn rnoge, ook ingeval Mercator den grond zijner projectie heeft ge­
kend, hij heeft dien niininer duidelijk en mathematisch aan den
dag gebragt, noch de middelen en berekeningen medegedeeld
door welke men wassende kaarten kan vervaardigen. Het is aan
deze omstandigheid toe te schrijven, dat hoe groot de indruk
ook moge geweest zijn, welke de algemeene kaart van Mercator bij
hare verschijning heeft te weeg gebragt, de wassende kaarten niet in
gebruik zijn gekomen en die uitvinding welligt in de duisternis zou
zijn teruggezonken door gemis aan kennis om zoodanige kaarten
te vervaardigen, zoo niet Edward Wright in Engeland de gron-
den had aangewezen, waarop de projectie der wassende kaarten
rustte. In een thans zeldzaam geworden werk , getiteld: Certain
errors in Navigation detected and corrected bij Edw. Wright, 1599,