DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

67
van de log (la corredera), waardoor bet meten van den gezeilden
afstand minder afhankelijk gemaakt werd van de bloote gissing,
leverde, in den aanvang der 16de eeuw, der zeevaart op nieuw
eene belangrijke aanwinst.
Naarmate de vaart van plaats tot plaats langs de kust, sedert
het in gebruik komen van bet kompas, verminderde, werd ook
de behoefte aan afbeeldingen der kusten in hare onderlmge ver-
houding en van de gesteldheid van het vaarwater meer gevoeld. Zoo
heeft ook het scheeps-kompas op de vervaardiging van zeekaarten
een krachtigen invloed uitgeoefend. Dat reeds voor het jaar 1286
zeekaarten in gebruik waren getuigen alle schrijvers op het gezag
van zeker zeevaartkundig boek van Baimondo Lullo, eenen stuur-
man van het eiland Majorca, welks inwoners toen reeds groote
vorderingen in de zeevaartkunde hadden gemaakt. In bet midden
der 14de eeuw (1559) behoorde bet reeds tot de instellingeii be-
treffende de zeemagt van Spanje, dat iedere galey des Konings
minstens twee zeekaarten aan boord moest hebben.
Aanvankelijk voorzagen de zeelieden in hunne behoefte, door zelve
hunne reiskaarten of portulani te teekenen, op welke zij de kusten
en plaatsen stelden naar de afstanden en verhoudingen, zoo als
zij die door de ondervinding van anderen of door eigen ervaring
hadden leeren kennen. De afstanden werden berekend in mijlen,
de graadafineting was in den beginne onbekend en toen de Kosmo-
grafen deze afmeting weder naar de gegevens der oudheid wilden
invoeren, schonken de zeelieden daaraan, en in dien tijd teregt,
geen vertrouwen. De vier windstreken bleven voor de zeevaart
de hoofdpunten waarnaar de koeis bepaald werd en het was
eene heilzame verbetering toen de zeelieden op zekere punten
hunner kaarten, windrozen met daaruit strekkende kompas-
streken stelden. Op die wijze werd het hun gemakkelijker hunne
koerslijn te bepalen, door eene lijn te trekken in de rigting
van de afgevaren plaats naar de bestemde plaats, die rigting over
te brengen op de overeenstemmende streek der naastbijgelegen
roos en den afstand in mijlen af te meten.