DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

136
comnfiesen alles wat zij zouden verhandelen, ontdekken, afteekenen
en in journaal of in kaart brengen, geheim hadden te houden. De
Amsterdamsche compagnie, op het berigt dat schepen in Zeeland
zeilree waren , gaf voorschriften aan hare commiesen en bevel­
hebbers : «dat syk gewaarschuwd zouden wezen om hunne zaken
»en handelinge met alle vlijt en zorgen te vorderen, opdat zij
»door de komst der Zeeuwen niet gei'nteresseert en beschadigd
»werden. Het is u beter dan ons bekend, zoo schreven de
11 bewindhebbers, wat nadeel en verlies het ons wezen zou
wbijaldien de Zeek vlote bij uk arriveerde eer onze schepen ge-
11 laden waren. Daarom koopt, koopt zoo haest als doenlijk is,
»en het gecogte laadt het voort in uwe schepen, wy nemen alles
uwat er van speceryen gereed te bekomen is, en zoo gyl. door
»gebrek van gereede speceryen, voorcoop deedet, maakt ul. con-
uditien en contract zoo vast als doenlyk is, en soo haest er
iieenig gecocht goet by u aankomt laat bet in uwe schepen;
«Gyl. inoet zorg dragen dat onze vloot door de aankomst van de
uZeeuwsche niet de minste schade lyde. Wy hebben met henlieden
»in het minste geen contract ofte accoort wegens de negotie k»
Wat drift en overhaasting straalt er niet door in die voorschriften,
van den anders zoo koelzinnigen koopman! Op de behoefte in Europa,
op de vraag op de Nederlandsche markt wordt niet meer gelet, alles
maar opkoopen vddr dat de gevreesde mededinger komt; dien dood
te varen door voor hem niets dan slechte of dure waar over te
laten, dat is het doel en het summum bonuin geworden van den
Oost-Indischen handelaar. Het beet dan ook in een geschreven
stuk van die tlagen, dat zij «inalcanderen de schoenen van de
voeten en het geld uit den buidel zeilden», en wil men weten
hoe de toestand en de denkwijze daarover was, men leze wat
eenige «zelateurs van de Indische zeevaert" aan Hare Ho. Mo.
daarover berigten 2 . Lang kon die toestand niet meer voortduren, en
1 Brief van de Amsterdamschebewindhebberen aan de Admiraels en raden
van onse vloten in Oost-Indie , 1604.
3 Zie dat berigt hieraehter onder n°. XVIII.