DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

62
doel stellen, hadden inmiddels eene schuilplaats gevonden bij de
Arabieren. In het tijdperk, dat tusschen de negende en de dertiende
eeuw ligt opgesloten, is de aardrijkskunde grootendeels bij dit volk
van Oosterschen oorsprong beoefend en vddr den bloeitijd der Span­
jaarden en Portugezen is zij nimmer in zoo groote mate verrijkt ge-
worden. Bekend met de werken van eenen Marinus van Tyrus, van
eenen Ptolemaeus en meer andere Grieksche of Alexandrijnsche
schrijvers werkten zij voort, volgens de goede theorie der vviskunstige
metingen en astronoinische waarnemingen. Spitsvindige redenerin-
gen of tooverachtige mededeelingen, die de vrucht van hunne warme
verbeelding waren, mogen wel de uitkomsten hunner studie ver-
ontreinigd hebben; door de kennis, die zij niet alleen van den
uitwendigen vorm, maar ook van de voortbrengselen der aarde zich
eigen maakten, door het onderzoek naar sommige natuurkrachten ,
door de beoefening der astronomie en der wiskundige wetenschap­
pen, hebben zij zich tot eene afzonderlijke school gevornid, die als
het palladium mag worden aangeinerkt, waar achter in de donkere
middeneeuwen de wetenschap bewaard is. Wanneer men in den
atlas van Joachim Lelewel, dien ik voor mij heb liggen, de kaarten
aanschouwt, welke in het door mij genoemde tijdvak door de Ara­
bieren zijn ontworpen, dan staat men verbaasd over de hoogte,
welke dit volk bad bereikt en van de kennis, die zij reeds van den
aardbodem bezaten, toen de Latijnsche volken nog in eene diepe
onwetendheid te dezen opzigte ronddoolden.
De wetenschap der Arabieren werd eindelijk onder de Westersche
volken overgeplant, toen op bet eiland van SicilieKoning Rogier
heerschte en deze zich met Arabische geleerden en kooplieden om-
ringde, door wier kennis, gevoegd bij de berigten, die van de oud-
lieid nog waren overgebleven, het Itinerarium Edrisianum en de
beroemde in zilver gesneden afbeelding der aarde zijn tot stand
gekomen, welke laatste bekend is onder den naain van de Tabula
Rogeriana Edrisiana (1154) k Dit was de aanvang van eenelang-
1 Lelewel, Geographie du moyen age, T. 1, pag. 92.