DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

61
Een ander werk der oudheid, dat bij de herleving van de
wetenschappen niet minder in eere hersteld werd , was de Historia
Naturalis van Plinius en verwonderlijk is het te vernemen, hoe
de berigten van dien geleerde voor een Mercator en een Ortelius
bij de afbeelding van bet hooge Noorden, de bron waren, waaruit
zij putten en aan de ontwerpers der eerste Nederlandsche onder­
nemingen om den doortogt door het noord-oosten naar Indie
te zoeken, nog tot gids verstrekten.
In het tijdperk, waarin de val van het Westersche Rijk de hoofd-
gebeurtenis is en in de tijden van duisternis en ruwheid die daarop
zijn gevolgd, geraakte de beoefening der aardrijkskundige weten-
schap natuurlijk in een staat van verwaarloozing. Enkele overblijf-
selen bleven nogtans als overleveringen bewaard en terwijl reeds
1250 jaren voor Ptolemaeus, het kompas en de wegmeter aan de
Chinezen bekend waren, wisten slechts enkelen der bewoners van
het Westelijk Europa naauwelijks iets van eene voorstelling der
aarde, door het gebrekkige middel der zoogenaamde Itineraria of
door de langwerpige vierkantefiguren, waarop, naar het heette, de
aarde was afjjebeeld, door de vier Oceanen omringd en waarbij elke
wiskunstige grondslag en elke verhouding der uitgebreidheden
ontbraken.
In de kloosterstichtingen van Engeland en Ierland werd nog het
meest in deze tijden van onwetendheid, de aardrijkskunde beoefend
en het was uit die landen, dat Karel de Groote eenige geleerden aan
zijn hof ontbood, toen hij het voornemen opvatte om eene groote af­
beelding der aarde op zilveren platen te doen insnijden. Maar zelfs
die hoogst onvolkomen beoefening was nog een tijd van licht in ver-
gelijking met de diepte, waarin de wetenschap allengs verder verzonk.
Tot in bet midden der 12de eeuw reikte de kennis niet verder dan
tot de vervaardiging dier ronde kinderachtige voorstellingen, die
Orbis imagines, waarin het Oosten naar boven, Jeruzalem of het
Paradijs als het middenpunt der aarde gesteld waren.
De wetenschappen, die zich het onderzoek van de natuur in
haren wijden omvang, zoowel op aarde als in het hemelgewelf, ten