DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

214
helpende met die paspoorton van syn Exc if , ende indien het met
een vereeringhe te doen is, tsolve sal met kennisse van den scheeps­
raet geschieden, doch alty ts schouwende in eenige havens intcloopen,
ten waere by grooten noot.
5°. Doch indien haerl. in see eenighe gemoetende, waervan sy
niet conden ontslagen worden, sullon haer moogen verweren ende
malcanderen getroulyck helpen.
6°. Ende oft geschiede (dat God verhoede) dat eene van de
commisen oft schipperen quamon te sterven, sullen sy gaen oponen
den beslooten brieff, spreeckende van elcx officium, tot dien eynde
medegegeven, alwaer dat sy den naem sullon invinden die des
affgestorven sal volgon, diewclck oock een yeder sail gehoor-
saemen ende respecteren, naerdat hy zyn officio ende ampt sail
hebben aengenomen, niet tegonstaende, dat hy van een ander
schip sail moogen comen ondo genomen worden k
7°. Soo wanneer (met Godes hulpe) die scheepen ter geordinoerde
plaetse gecomen sullen syn, sal die scheepsraet by malcanderen
comen ende beraetslagen mot wat weegen ende middelen sy die
1 Dit artikel gaf op de reis tot groote oneenigheid en hevige twisten
aanleiding, toen op 29 Sept. 1595 de schipper Jan Dignums was overleden.
Volgens de voorschriften , vcrvat in eene hesloten missive der bewindhebbers,
moest Pieter Dircksz., opperste piloot, toen als schipper optrcden.
Daartegen verzette zich de wwwyiies van Bonningen, en de eerlijke Pieter
t * /^t, Dircksz. vrocg zijn ontslag uit zyne nieuwe betrekking om de uit zijne
benoeming gerezen geschillen bij te leggen. Zijne bescheidenheid kon de
bestaande tweedragt evenwel niet doen ophouden; zij bleef voortduren en
wakkerde nog meer aan , ten gevolge van verplaatsing van een gedeelte der
bemanning van het eene schip op het andere. Een tijd lang werden de
twisten bijgelegd, maar zij braken later op nieuw weder uit. De oorzaak
van de tweespalt, die voortdurend op de eerste reize bestaan heeft, had
een dieper grond. Ten gevolge van het voorschrift sub 2". van deze instructie,
was de scheepsraad zamengesteld uit twee elementen, die elkander vijandig
waren, vooreerst uit de schippers, die natuurlijk meer te rade gingeu met
hun oppersten piloot dan met de handelaars, en ten tweede uit de commiesen,
die al reeds spoedig op de scheepvaart invloed wilden uitoefenen.
De twist liep ten laatste zoo hoog, dat toen de schipper Meulenaer plotseling
was gestorven, het scheepsvolk openlijk de beschuldiging tegen
Corn 8 . Houtman inbragt, dat deze den schipper door vergif ora het leven
had gebragt.