DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

133
reeds gezien hoe de Staten van Holland onder deze omstandigheden
op den 50 Augustus 1596 de nieuwe compagnien uitnoodigden, om
zich onder de ouden te begeven en zelfs gecommitteerden uit hun
midden benoeinden, om daarover met de kooplieden in nbesoigne
te treden, tot het beramen en adviseren van de bekwaamste
middelen om met eenigheid en goede correspondentie onder eene
compagnie te handelen." Die poging mislukte, zoo als wij reeds
hebben vermeld en de oude compagnie welverre van aan eenig­
heid te denken zoclit voor zich zelve een uitsluitend octrooi voor
6 jaren te verkrijgen.
Dit verzoek maakte toen wel een punt van beraadslaging uit
voor de vergadering van Holland, maar het werd onafgedaan ter
zijde gelegd.
Men kentuit het artikel 101 van de verhooren van Oldenbar­
nevelt, wat bij dien grooten staatsman, die door zijn invloed op
de Staten van zijn Gewest zoo veel vermogt, alsbeginsel gold; «dat
ii van alle tijden in dezelve landen van Holland en West-Vriesland
»verstaan is geweest, alle privative octroyen in 't stuk van de
ii navigatie, handelinge en commercie, den welstand van de landen
»en steden en ingesetenen te wesen prejudiciabel, ende dat zij
iidaaromme met grooten ernst hen daartegen altijts hebben gestelt
»en geopposeert, 't selve verwerpende als monopolie.ii De Staten
van Holland en hunne advokaat weken sedert wel van dat be-
ginsel af, maar niet dan nadat zij met umoeyten, arbeit en onder-
»zoek de natuur van de navigatie en traffiek op Oost-Indie
ii hadden leeren kennen» en nadat zij verstaan hadden dat «dezelve
ii navigatie en handelinge onder eene generale compagnie, be-
nhoorden gelegd te worden, omme'tselve dienstelijk en profytelyk
»voor de landen en participanten te beleidenk»
In 1599 konden de Staten van Holland tegenover de com­
pagnien van Amsterdam alleen, niet verder gaan, dan te trachten
1 Verhooren van Oldenbarnevelt, uitgave Hist. Genootschap. Utrecht
1850, pag. 72, Art. 101.