DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

36
naar Brazilie uit te voeren. Zij werden aldaar in de havens toegelaten
als Portugesche schepen, omdat zij onder de vlag van die natie of
onder Spaansche handelsvlag en als varende voor rekening van
Portugesche handelshuizen, uit Oporto en Viana waren uitgeklaard.
Zoodanige bedekte wijze van handel te drijven duurde geruimen
tijd voort; eerst sedert den jare 1594 begon men hier te lande ook
regtstreeks op Brazilie te varen \ Hieraan moet men toeschrijven,
dat Petrus Plancius in eene memorie over de navigatie naar Oost-
Indie, in 1599 geschreven, zeggenkon, dat de vaart naar Brazilie
aan de Nederlandsche schippers genoegzaam bekend was om daar
nog over te spreken. Even zoo verklaart bet zich nu, hoe een stuurman
van een der schepen van den adiniraal van Neck, die in 1598 naar
Oost-Indie op reis was, in zijn journaal kon opteekenen, dat hij toen
voor de zevende maal onder de linie doorzeilde en hoe Brandt, in
zijne Historie van Enkhuizen, als hij van de eerste togten naar
Guinea spreekt, ter loops en zonder het als eene bijzonderheid te
vermelden, kan verhalen, dat een ervaren zeeman van Enkhuizen,
Barend Erickszoon genaamd, reeds in 1590 den koers naar Brazilie
stelde.
Dat de Nederlanders reeds vroeg op Brazilie gevaren hebben,
wordt nog nader bevestigd door de woorden van zeker octrooi, in
1592 door de Staten-Generaal aan Jacob Florisz. van Langeren ver­
leend , in welk stuk gesproken wordt van « sommighe schepen die
»alreede uyt dese landen gevaren syn tot Cabo de Fernabuco in
»Brasiel, tot St. Thome onder de Linie en Isola del Principe » 2 .
De vaart op Brazilie is niet alleen merkwaardig om hare oudheid,
zij is het ook, omdat zij door eene toevallige omstandigheid de aan-
leidende oorzaak werd van den winstgevenden handel en de vaart
op de Westkust van Afrika. Dezelfde Barend Ericksz., dien wij zoo
even noemden, verviel op eene reize naar Brazilie in 1590, door
tegenwind en ongemak aan zijn vaartuig, op het eiland del Principe.
1 Deductie, vervattende den oorspronck ende progres van de vaert en de
handel op Brasil uyt dese Landen. Manuscript Rijks-Archief.
2 A cteboek der Staten-Generaal, 1589—1602, fol. 62—63. Manuscr. R.-A.