DE OPKOMST VAN HET NEDERLANDSCH GEZAG OOST-INDIE.

69
van den gang der wetenschap bij dat volk. Als zeker evenwel
mag men aanneinen, dat in bet laatste gedeelte der 15de en in
den aanvang der 16de eeuw de toepassing der breedteverdee-
ling op de zeekaarten is ingevoerd. Aanvankelijk bepaalde men
zich tot het stellen van de evenachts-lijn. Na 1495, toen
Paus Alexander VI de wereld ooslelijk en westelijk verdeelde
tusschen Spanje en Portugal, wederzijds van den meridiaan,
welke over de Insulae Fortunatae getrokken werd, ontstonden
langzainerhand de pogingen om van daaruit ook tot lengtebepa-
lingen te geraken. De beroemde kaart van Toscanelli (1484), welke
aan Columbus tot gids op zijne eerste reize gediend heeft en de
weinig minder belangrijke kaart van den stuurman, welke den
ontdekker van de nieuwe wereld vergezelde, Juan de la Cosa
(1500), en de Charta Hydrographia Portugalensiuin (1501—1504),
leveren van deze voortgaande verbetering het bewijs \
Langs dien weg is men gekomen tot de zoogenaamde platte
zeekaarten, welke bestaan uit een regthoek, waarvan de opstaande
zijden zijn verdeeld in bet voor te stellen aantal gelijke deelen
als graden der breedte, en de basis op gelijke wijze in graden
der lengte is afgedeeld. Als men nu de parallelen en meridianen
als lijuen door die deelpunten evenwijdig aan de zijden des regt-
hoeks doortrekt, wordt de geheele oppervlakte van de kaart in
een aantal regthoeken verdeeld, welke een net vormen waarin
de begeerde voorstelling der aarde of een gedeelte daarvan, op
hare behoorlijke ligging wordt afgeteekend. Voorts waren die
kaarten voorzien van de noodige windrozen en streken en van
eene mijlschaal uitdrukkende het aantal mijlen, hetwelk in eene
graad begrepen is. In vele oude platte kaarten vindt men intus-
schen de graadafineting nog niet uitgedrukt, omdat door de zee­
lieden en in die tijden veelal teregt, geen vertrouwen werd gesteld
in de bepalingen van lengte en breedte, zoo als die op de kaarten
1 A. von Humboldt, Examen critique de l'Histoire de la Geographie du
Nouveau Continent. T. 1, pag. 213 en 233 en T. V; ook de Atlas van
Joachim Lelewel.