6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

3.3 Conclusie
60 ) Zie figuur 1.30, hoofdstuk 1.5,
hieraan voorafgaande.
61 ) Dit was dus voor de tegendraads
ontworpen producten nog niet altijd
het geval, denk aan de onbruikbare
citruspers van Starck en de haperende
koffiezetter van Philips Alessi.
Blijkbaar ging het compenseren van
de psychologische tekortkomingen
nog deels ten koste van andere
aspecten in het ontwerp.
het ‘nieuw design’ op producten in de jaren negentig staat niet alleen
de persoonlijkheid van het object centraal, maar gaat het uiteindelijk
over de interactie tussen twee ‘persoonlijkheden’; die van het object
én die van de gebruiker. Ook Philippe Starck had het uiteindelijk goed
gezien. Nadat hij een groot aantal ontwerpen van producten die wel
hanteerbaar waren had gemaakt stelde hij: ‘If we had to, we could clean
a toilet with a branch of a tree or an old brush - but we prefer something
perhaps a little more interesting. A good object, I think, not only
does the job, but also contains some humour and love. A good object
renders its service with grace.’ (Sweet 1999: p.15) [Figuur 3.57]. Hierbij
heeft het experience-design een definitieve plek verworven in het
industrieel ontwerp. Voortaan was het niet meer genoeg als een product
zijn functie vervulde; de gebruiker moest er ook nog een zekere vorm
van plezier aan beleven, of toch op zijn minst er een herinnering aan
overhouden, om betekenisvol te kunnen zijn. Het oprekken van het
begrip functionaliteit, zoals Starck dat deed ter verdediging van zijn
citruspers-ontwerp, bleek daarbij een goede zet, want Michael Erlhoff
had in 1990 al opgemerkt: ‘[…] in other words, design does not have to
compensate for the technical shortcomings of the products (which they
since no longer have 61 ), but rather for the psychological shortcomings of
human beings or of society itself. Nowadays, beholders or users demand
of objects that they display qualities they cannot possibly have: identity,
individuality, the meaning of life, the fulfillment of the widest range of
wishes and cravings. The concept of function has suddenly undergone
boundless expansion.’ (Erlhoff et al. 1990: p.13).
Door de invloed van de postmodernisten ontstaat uiteindelijk iets wat
we ‘augmented functionalism’ kunnen noemen. Een functionalismeplus,
waarbij niet alleen aandacht is voor de bruikbaarheid van producten,
maar waar met name de betekenis voor de gebruiker het succes
bepaalt. De vormgeving wordt niet langer alleen afgeleid van de functionaliteit
en opbouw van het product (dit principe was voor de nieuwe
generatie elektronische producten immers sowieso niet meer houdbaar)
maar ook gekoppeld aan een aansprekend verhaal voor de beoogde
consument. De voorbeelden van Philips, Alessi en Starck hebben laten
zien dat de door Venturi en Jencks zo vurig bepleitte ‘communicatie
met de gebruiker’ ook mogelijk is zonder de functionaliteit -in de vorm
van bruikbaarheid, duurzaamheid en betaalbaarheid- van de producten
geheel uit het oog te verliezen.
131