6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

6.2 Ontwerpgrepen
6.2.4 Ontwerpgreep 4; readymades en objets-trouvés
111 ) De Franse term wordt vaak
gebruikt omdat de surrealistische
beweging werd aangevoerd door de
Franse dichter André Breton (Krauss
& Livingston 1985).
Marcel Duchamp wordt beschouwd als degene die als eerste een kunstwerk
presenteerde op basis van een ‘gevonden’ voorwerp. In de kunstgeschiedenis
wordt een dergelijk kunstwerk sindsdien een readymade
genoemd, of een objet-trouvé in het Frans 111 . Nadat Duchamp zijn
urinoir en flessenrek tentoonstelde [Figuur 6.71; 6.72; 6.126] zijn er in
de kunstgeschiedenis vele voorbeelden te vinden van werken die zijn
opgebouwd met behulp van gevonden objecten. Na de directe transformatie
van het urinoir tot kunstvoorwerp (iets dat veel later nog eens
opnieuw werd ‘uitgevonden’ door Andy Warhol, toen hij Brillo-dozen
in het museum zette [Figuur 6.73]), zijn er ook nog talloze andere varianten
op het principe bedacht.
De Brillo-dozen van Warhol en het flessenrek van Duchamp zijn readymades
waarbij de gevonden objecten fysiek hetzelfde blijven, maar de
context waarin ze geplaatst zijn, verandert. Door deze verandering van
context krijgen de objecten een nieuwe functie (als kunstwerk) vanuit
een nieuwe omgeving (de galerie).
In het tegendraads ontwerp zien we het gebruik van bestaande objecten
in de opbouw van een productontwerp dusdanig vaak toegepast, dat we
kunnen spreken van een aparte ontwerpgreep. Bij de tegendraadse productontwerpen
uit het Neue Design in Duitsland, de punk in Engeland
en van de Italiaanse postmodernisten is er daarbij sprake van een aantal
varianten op hetzelfde basisprincipe. In sommige gevallen blijft de functie
van het gevonden object hetzelfde in de nieuwe toepassing [Figuur
6.74]. In andere gevallen verandert de functie, maar blijft de context
hetzelfde [Figuur 6.75].
225