6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

6.3 Twee kenmerken
6.3 Twee gemeenschappelijke kenmerken
127 ) Zie hoofdstuk 2.1, hieraan
voorafgaande.
128 ) Zie hoofdstuk 3.1, hieraan
voorafgaande.
129 ) Eerlijkheidshalve moet gezegd
worden dat Starck zijn “conversation
piece” verhaal waarschijnlijk pas bedacht
nadat de kritiek op de bruikbaarheid
van zijn object aanhield.
130 ) In de zin van Crilly’s communication
framework: het object als boodschapper
tussen ‘designer intent’ en
‘consumer response’. Zie hoofdstuk
6.2, hieraan voorafgaande.
Het voorgaande overziende, kunnen we constateren dat er twee aspecten
kenmerkend zijn voor het tegendraads ontwerp in het algemeen en
de vijf ontwerpgrepen in het bijzonder. Deze aspecten, waarmee het
tegendraads ontwerp zich nadrukkelijk onderscheidt van zijn functionalistisch
georiënteerde tegenhangers zijn te formuleren als; functionaliteit
is iets anders dan bruikbaarheid en iets bekends in een andere context
plaatsen levert iets nieuws op.
6.3.1 Functionaliteit is iets anders dan bruikbaarheid
In hoofdstuk 2.1 zagen we al dat Ettore Sottsass een boekenkast maakte
waar je nauwelijks boeken in kunt zetten127 en Philippe Starck een citruspers
ontwierp waar je geen sinaasappelsap mee kunt maken128 . Sottsas
en Starck losten dit op door hun werk respectievelijk ‘room divider’
en ‘conversation piece’ te noemen. Met andere woorden: de ontwerpen
waren helemaal niet bedoeld als ‘boekenkast’ en ‘citruspers129 ’. Eigenlijk
zijn het ‘communicatiemiddelen’ 130 , vermomd als een boekenkast
en een citruspers. De primaire functie van het object is niet meer ‘het
bruikbaar zijn als’ een bepaald product, maar ‘het communiceren van’
een bepaalde betekenis. De utility factor van de objecten is kennelijk
geminimaliseerd ten gunste van een hoge significance [Figuur 6.123].
In de introductie (hoofdstuk 1.2 Vorm-geven) hebben we al geconstateerd
dat het concept van functionaliteit, zoals door het modernisme
uitgelegd als ‘functionele bruikbaarheid’ te beperkt geworden is voor de
ontwerppraktijk in een postmoderne maatschappij. Door nogmaals gebruik
te maken van de SCOT theorie van Bijker (1999), kunnen we hier
249