6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

1.4.3 Naar een nieuw paradigma
1.4 Geschiedenis
Wordt het modernisme/functionalisme vereenzelvigd met het ‘idee van
vooruitgang’, dan is het postmodernisme de culturele verpersoonlijking
van het Feyerabendiaanse ‘anything goes’. Het nadeel van deze laatste
opstelling is dat het geen enkel houvast genereert voor de ontwerppraktijk:
alles is immers mogelijk. Het modernisme/functionalisme omvatte
een vast aantal do’s en don’t’s die een heldere omschrijving vormden
van de achterliggende ontwerpfilosofie: ‘Modernism came to be in-
terpreted as a style (a set of forms, motifs and habits of mind) and as a
dogma (a set of rules and principles) and it was as such that it was handed
down to the next generation in the 1930’s’ (Wilk et al. 2006: p.154).
Door critici is een dergelijke set van ontwerpregels vaak weggezet als
een stijl in enge zin, namelijk dat het functionalisme alleen een bepaalde
vormgeving voorstond. Maar het heeft ook betrekking op de manier
van ontwerpen: de visie en het doel dat de ontwerper voor ogen staat.
In die zin kan het niet alleen houvast geven voor het ontwikkelen van
de vormgeving van nieuwe objecten in een bepaalde vormtaal, maar
ook houvast bij het ontwikkelen van nieuwe producten als geheel. In
de hier voorliggende studie wordt een aanzet gegeven om op basis van
historische ontwikkelingen aanvullende ontwerpregels te genereren
voor de ontwerppraktijk van ná het modernisme, een aanzet voor een
nieuw paradigma dus. Geheel in post-moderne stijl is de uitkomst van
die studie waarschijnlijk niet écht een set van heldere regels, maar met
de juiste blik zullen we, zoals uit het hiernavolgende blijkt, wel degelijk
een aantal regelmatigheden kunnen onderscheiden.
1.4.4 Geschiedenis, Cultuurgeschiedenis en Ideeëngeschiedenis
De geschiedenis van het ontwerp is te beschouwen als cultuurgeschiedenis
en gaat dus niet primair over gebeurtenissen en jaartallen, maar
over de interpretatie van de werkelijkheid door de mensen die met die
cultuur in aanraking komen, er in leven en haar vormen (Jordanova
2000; Burke 2008). Cultuurgeschiedenis gaat over mentale processen,
wat betekent dat je het als ideeëngeschiedenis kunt interpreteren (Grafton
2006). De geschiedenis van het tegendraads ontwerp wordt dus de
geschiedenis van de tegendraadse ontwerpideeën. De implicaties van
43