6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

Samenvatting
paradigma.
verpersoonlijking van ‘anything goes’ (Naar Paul Feyerabend: ‘the only
principle which does not inhibit progress is anything goes’ [...]). Dit
nihilistische uitgangspunt geeft echter weinig houvast voor de ontwerppraktijk:
alles is immers mogelijk. In de hier voorliggende studie wordt
echter een aanzet gegeven om op basis van historische ontwikkelingen
een set van ontwerpregels te genereren voor de ontwerppraktijk van
ná het modernisme, een aanzet -en niet meer dan dat- voor een nieuw
In deze studie wordt een deel van de ontwerpgeschiedenis gepresenteerd
als zogenaamd ‘tegendraads ontwerp’. Tegendraads vanwege de
afwijkende vormgeving, die als het ware tegen de functionalistische
hoofdstroom in roeit. De geschiedenis van het ontwerp is daarbij te
beschouwen als cultuurgeschiedenis en kan in die zin in laatste instantie
geïnterpreteerd worden als ideeëngeschiedenis. De geschiedenis van
het tegendraads ontwerp wordt zodoende een geschiedenis van tegendraadse
ontwerpideeën. Het gaat daarbij dus om de visie van waaruit de
geselecteerde objecten zijn ontworpen. Als we dit uitgangspunt combineren
met het wetenschapsfilosofische perspectief op verandering van
Kuhn, betekent zulks, dat binnen de in deze studie gemaakte historische
afbakening:
De verzameling van tegendraads ontworpen producten bestaat uit al die
objecten die zijn ontworpen om het bestaande ontwerp-paradigma van de
modernisten te ondermijnen.
Vanuit dit perspectief is de belangrijkste periode voor het tegendraads
ontwerp de beperkte doorbraak van het postmodernisme in de vormgeving
in de jaren tachtig van de vorige eeuw, ondersteund door de
Neue Design en de korte bloeiperiode van de Punk. In de jaren negentig
werden de denkbeelden van de postmodernisten vervolgens verder
verspreid in de gevestigde mainstream van het industrieel ontwerpen.
Tegelijkertijd werden die denkbeelden verder uitontwikkeld door een
nieuwe stroming conceptueel ontwerpers, die voor een belangrijk deel
gevoed werd door het Nederlandse Droog Design. Uiteindelijk kan in
dit deel echter geconcludeerd worden dat al deze stromingen schatplichtig
zijn aan de vormgevingsprincipes die de surrealisten al tijdens
de opkomst van het functionalisme ontwikkelden.
265