6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

Zoals ook met de ‘stoel om naar de maan te kijken’ uit de introductie, is
het deze duidelijkheid in de betekenis van het object, die je de ontwerpers
doet vergeven dat de producten in sommige opzichten helemaal
niet praktisch zijn. Zo is de deurbel van van der Jagt bijvoorbeeld lastig
schoon te maken, in het bijzonder als de glazen op zijn kop zijn gemonteerd
aan het plafond van de hal 64 .
4.1 Conceptueel ontwerp
64 ) Dat op zijn kop monteren heeft
mijzelf overigens ooit een hele
middag gekost vanwege de onhandige
bevestigingsbeugel. En nog
eens een halve middag toen we
waren verhuisd. Toen kon ik wel
de glazen tussendoor even schoon
maken. Eerlijkheidshalve moet vermeld
worden dat latere versies van
de ‘Bottoms-up’ deurbel zijn voorzien
van een beugel die de glazen
afneembaar maakt.
65 ) Zie hoofdstuk 1.5, hieraan
voorafgaande.
66 ) Ook hier spelen de conceptueel
ontwerpers het spel met de letterlijke
naamgeving: een ‘geknoopte
stoel’ en een ‘boomstambank’.
Een andere overeenkomst met de ‘stoel om naar de maan te kijken’ is de
omgang met de naamgeving van de objecten. Bij de conceptueel ontwerpers
is de naam ook vaak een toevoeging op de betekenis van het
product, zoals in de ‘Chest of Drawers’ van Tejo Remy. Deze verduidelijking
van de betekenis heeft vaak ook nog een dubbele bodem, zoals
bij de ‘Bottoms-up’ deurbel van van der Jagt. Maxine Naylor en Ralph
Ball hebben dit verder uitgewerkt in hun op poëzie geïnspireerde ontwerppraktijk
(Naylor & Ball 2005: p.27). Net als de ‘Chest of Drawers’
schatplichtig aan Magritte’s ‘Ceci n’est pas un pipe’ 65 , bereikt de koffietafelboek-tafel
daarmee een soort Droste-effect: de tafel is gemaakt
van de boeken die bedoeld zijn om erop te leggen. Als het ontwerp zelf
weer in het boek wordt afgebeeld, is de cirkel compleet [Figuur 4.10].
Bij hun voorstel voor een boekenplank drager is de naam ook het
uitgangspunt voor het ontwerp en niet andersom: de betekenis krijgt
daarbij eenzelfde gelaagdheid als bij de ‘Andries’ kandelaar van Marcel
Wanders uit hoofdstuk 1.5 [Figuur 4.11]. Met dezelfde dubbelzinnigheid
namen ze ook nog de functionalisten op de hak door het fenomeen
van de ‘stapelbare stoel’ tegendraads uit te werken [Figuur 4.12].
Twee andere ontwerpen die de vergevingsgezindheid van de praktisch
ingestelde gebruiker nadrukkelijk aanspreken zijn de ‘Knotted Chair’ en
de ‘Tree trunk Bench’ 66 van respectievelijk Marcel Wanders en Jurgen
Bey. Deze objecten -die bedoeld zijn om op te zitten- zitten namelijk
behoorlijk ongemakkelijk, als je al eens in de gelegenheid komt om er
op te mogen zitten overigens. Vanuit het oogpunt van betekenisgeving
is de ‘Knotted Chair’ echter een interessant voorbeeld van een combinatie
van ‘oud’ en ‘nieuw’; vernieuwend en toch vertrouwd [Figuur 4.13].
Het maken van een vorm door touw te knopen (macramé, kant, visnetten,
et cetera) is een erg oude techniek en daardoor herkenbaar. Door
dit te combineren met high-tech materiaal en een modern productie-
143