6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

1.4 Geschiedenis
verschijningsvorm van een product rechtstreeks betrekking hebben op
zijn functioneren (Drukker 2007). In de praktijk moest het ontwerp
vaak ook nog verwijzen naar de manier waarop het geproduceerd was
(Wilk et al. 2006: pp.154-156). Dit alles zonder overbodige fratsen, want
volgens inspirator Adolf Loos was ornament immers een ‘misdaad’, die
inging tegen de gewenste ontwikkeling in de richting van een steeds
zuiverder en verder ontwikkelde cultuur (Joris et al. 1984). De ontwerpen
van de modernisten verwijzen hierdoor altijd naar zichzelf (hun
functie, structuur of vervaardiging (Venturi et al. 1977; Jencks 1984))
en niet naar de wereld om zich heen. Zie voor een overzicht van de
ontwerpregels van de modernisten tabel 1.1.
Ontwerprichtlijnen van het Modernisme / Functionalisme
Een goed ontworpen product is ontworpen op basis van wetenschappelijk
onderzoek en wetenschappelijke inzichten.
Een goed ontworpen product is doorzichtig en helder in zijn functionaliteit
(‘Form Follows Function’) en daardoor minimalistisch in zijn vormgeving (Ockam’s
razor).
Esthetische beleving is universeel gebaseerd op mathematische wetten. Producten
moeten voldoen aan een mathematische c.q. geabstraheerd organische
vormtaal.
Er bestaat zoiets als een ‘ideaaltype’ van elk product. Dit kan in de loop der
tijd steeds beter benaderd worden door te ontwerpen op basis van de meest
recente wetenschappelijke inzichten en door gebruik te maken van de meest
recente technologie (de vooruitgangshypothese).
In essentie zijn alle mensen gelijk. Een ideaal product is dus ideaal voor iedereen.
Massaproductie is de oplossing om goede producten binnen het bereik van de
grote massa der bevolking te laten komen: een ontwerper werkt dus nooit voor
een exclusieve clientèle.
[Tabel 1.1] Humanistisch modernisme
en functionalisme: de onlosmakelijke
band tussen wetenschappelijke ethiek en
wetenschappelijke esthetiek (Drukker
2007)
De bekende stoel van Rietveld bijvoorbeeld, wordt voor het modernistisch
ontwerp een goed voorbeeld gevonden doordat de structuur van
de stoel zo mooi zichtbaar gemaakt is [Figuur 1.25]. De verschillende
onderdelen die nodig zijn voor het ‘zitten’ (rugleuning, zitvlak en armleggers)
zijn heel duidelijk afzonderlijk te onderscheiden.
47