6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

6.4 Conclusie
133 ) De theepot verwijst met zijn
zuilengalerij naar het Pantheon in
Rome uit de 1ste eeuw na Christus.
verregaande mate kan een product bepaald gebruik aanmoedigen (Verbeek
noemt dit invitatie) of bepaald gebruik tegengaan (inhibitie). Een
verrekijker maakt het bijvoorbeeld mogelijk om meer te zien doordat
het de werkelijkheid vergroot en dichterbij haalt (invitatie), maar heeft
tegelijkertijd het effect dat je minder overzicht hebt omdat het letterlijk
een soort tunnelvisie genereert. De verrekijker gaat het hebben van
overzicht dus tegen (inhibitie). Een kaart heeft het tegenovergestelde
effect, je hebt overzicht maar je ziet geen details meer. Het interne
script van een product bepaalt dus ook hoe we tegen de werkelijkheid
aankijken. Een luie stoel nodigt ons uit eens lekker onderuit te hangen,
maar maakt het moeilijk om netjes aan tafel te eten [Figuur 6.129]. Een
postmoderne stoel is soms lastig om op te zitten, maar maakt het makkelijker
om te lachen of je te verwonderen [Figuur 6.130].
Juist deze laatste aspecten zijn voorbeelden van de elementen waar we
naar op zoek waren voor het huidige productontwerp, waarin, zoals in
de introductie gesteld is, de primaire functievervulling als onderscheidende
factor steeds minder belangrijk is geworden.
In 1977 introduceerde Charles Jencks in navolging van Venturi’s pleidooi
voor nieuw symbolisme uit Learning from Las Vegas (Venturi et al.
1977), het begrip ‘double coding’ om de moderne ontwerper van toen
weer te ‘laten communiceren met de gebruiker’ (zie hoofdstuk 2.2).
Het toepassen van herkenbare motieven uit de populaire cultuur en
geschiedenis moest de toeschouwer aanknopingspunten geven om de
nieuwe ontwerpen beter te kunnen ‘lezen’ (Jencks 1984: pp.154-164).
Venturi zelf wees de weg met vele postmoderne architectuurprojecten,
maar ook met symbolisch uitgevoerde producten zoals zijn servies ‘the
Village’ [Figuur 6.131].
Het tegendraads ontwerpen heeft zich echter steeds een meester getoond
in het toepassen van herkenbare motieven om de toeschouwer te
laten kijken; of het nu gaat om de vreemde combinaties van de surrealisten,
de nieuwe decoratiedrift van Alchymia, de vrolijke objecten
van de Memphis groep, de bewust gestylede troep van de Neue Design,
de karaktertjes van Alessi of de ongewone materialen van de Droog
ontwerpers [Figuur 6.132 – 6.137]. De vijf uit de verschillende ontwerpstijlen
gedistilleerde tegendraadse ontwerpgrepen geven inzicht in de
261