6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

5.1 Surrealistisch
77 ) Zie hoofdstuk 3.1, hieraan
voorafgaande.
78 ) Het schilderij ‘Mae West’s gezicht
dat als een surrealistische kamer
kan worden gebruikt’ uit 1934-
35, zie Figuur 6.43, hierna volgend.
en consorten 77 . Ook voor de surrealisten, net als bij de tegendraads
ontwerpers uit de jaren tachtig en negentig, was dit een voor de hand
liggende manier om zich af te zetten tegen de vormgevingsprincipes
van de functionalisten.
Salvador Dalí ging nog een stap verder en transformeerde de lippen van
Mae West in de bekende rode bank en later maakte hij volgens hetzelfde
principe ook nog een kapitale broche [Figuur 5.8 en 5.9]. Dalí zag het
hierbij als zijn verdienste een menselijk alternatief te bieden voor de,
mede door de functionalisten en modernisten ingegeven, toenemende
‘mechanisatie’ van de samenleving: ‘I am very proud because in 1928, at
the height of the functionalist and practical anatomy, and in the midst
of the most sardonic of scepticisms, I predicted the imminence of the
round and salivant muscles of Mae West, to which secondary biological
thoughts do attach themselves most terribly.’ (Dalí 1934; gecit.in: Fanés
et al. 2005: pp.20-22). In het werk van Dalí, maar ook in het werk van
andere surrealisten vinden we dan ook veel nadrukkelijke verwijzingen
naar het vrouwelijk lichaam. Vaak ook op een indirecte manier, zoals
bij de korsetstoel van Leonor Fini, die gebruik maakt van de associatie
met vrouwelijke kleding in plaats van het vrouwelijk lichaam zelf [Figuur
5.10]. Zelfs in een van de weinige ontwerpen waarbij het antropomorfisme
van de surrealisten in een technologisch massaproduct werd
verwerkt is het vrouwelijke thema aanwezig [Figuur 5.11].
Aan de andere kant illustreert de luxe broche met parels en robijnen
van Dalí ook het elitaire karakter van de meeste surrealistische objecten,
die net als de meubels van Memphis slechts bereikbaar waren voor
een beperkt publiek. Bovendien werden, net als bij de postmodernisten
van Memphis, Alchymia en het Neue Design, de surrealistische objecten
uitsluitend in exclusieve galeries aan de man gebracht [Figuur 5.12].
Het elitaire karakter werd daarnaast nog versterkt door de nauwe
banden van de surrealisten met de eveneens exclusieve haute-couture
(Wilcox 2001: p.9; Wood & te Duits 2007: pp.11-15) [Figuur 5.13; 5.14;
5.15].
Met name Elsa Schiapparelli wist daarbij een typisch surrealistisch
vervreemdingseffect op te wekken (Baudot 2001: pp.64-65), hoewel ze
175