6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

De centrale figuur uit de groep, Sottsass, verklaarde dat het grote
verschil tussen een kunstvoorwerp en design voor hem was, dat er een
context omheen bestond: ‘dat je een gehele omgeving moet ontwerpen
of liever gezegd, dat je voor een omgeving moet werken. De kunstenaar
daarentegen werkt aan de voltooiing van een kunstwerk, dat op zichzelf
af is’ (Hofstede et al. 1989: p.8). De vraag is echter of dit in de collectie
wel gelukt was. De meeste objecten hadden een nogal dwingende eigen
vormtaal, die vroeg om een terughoudende omgeving. Gismondi zegt
2.1 Postmodernisme
20 ) Ook in Nederland: in 1984 werd
de tentoonstelling Memphis georganiseerd
in het Museum Kruithuis
den Bosch (Joris et al. 1984). In 1989
werd in het Groninger Museum een
overzichtstentoonstelling gehouden
getiteld Memphis; 1981-1988 (Hofstede
et al. 1989).
21 ) Aldus samengevat door designhistorica
Penny Sparke (Labaco et al.
2006: p.12).
22 ) Richard Horn stelt in 1986 al,
dat; ‘The Memphis “look”, […], will
remain, as is abundantly evident
from the way affordable nonelitist
Memphis-like designs have started
entering the market.’ (Horn 1986:
p.29).
daarover: ‘Er zijn slechts twee huizen die exclusief door Memphis zijn
ingericht en deze behoren allebei aan Lagerfeld toe: één van onze belangrijkste
klanten in de beginfase. Nadat men er drie minuten in heeft
doorgebracht, wil men zichzelf voor het hoofd schieten.’ (Hofstede et
al. 1989: pp.11-12). [Figuur 2.6 en 2.7].
Ettore Sottsass was zelf later ook geen voorstander van al teveel Memphis
objecten bij elkaar in één kamer (Sottsass et al. 1988: p.94) en ook
Richard Horn gaf in zijn boek over de beweging een voorzichtig interieuradvies:
‘Memphis’ 1981 collection included Martine Bedin’s little
“Super” lamp [...], which looks a bit like an electric porcupine [Figuur
2.1]. This lamp will not provide much light; however, in a sparsely
furnished room with lots of floor space, it might be kept on the floor as
a design objet.’ (Horn 1986: p.32)
Al met al waren de ontwerpen van de Memphis groep dus vooral extravagant,
duur, zeldzaam en weinig functioneel. Dat het niet lukte om
de van de Memphis ontwerpen alledaagse voorwerpen voor een groot
publiek te maken, neemt echter niet weg dat men er wel in geslaagd
was om een groot publiek te bereiken via alle media-aandacht voor de
beweging, inclusief verschillende tentoonstellingen 20 en publicaties.
Op die manier heeft de groep gezorgd voor de definitieve introductie
van een meer figuratieve, beeldende en op de gebruiker gerichte vormgeving.
De betekenis van de vorm richtte zich in het vervolg ook op
de emotie van de toeschouwer, in plaats van alleen op de intrinsieke
opbouw van het object zelf. Deze aanpak heeft veel navolging gekregen,
hoewel de specifieke vormtaal van de Memphis groep (felle kleuren,
decoratieve patronen en overdadig gebruik van geometrische vormen 21 )
na aanvankelijk veel gekopieerd te zijn 22 , al snel weer uit de mode
raakte. Dit was overigens ook het idee van de ontwerpers zelf. Radice
65