JUIGCHEN IN DEN ADEL DER MENSCHLIJKE NATUUR

FIAT OBSCURITAS! 93
30. “The Spectator is a great and unique work in English literature. If they had written nothing else,
Joseph Addison and Richard Steele would deserve immortality for these 555 issues written over
a period of almost two years. Their achievement is both contemporary and historical: they helped
shape the culture of an age and in turn provided subsequent generations with an unforgettable
portrait of that age. It is social as well literary: they made journalism an art and they laid the
foundations for the novel” (Otten 1982:83).
31. Zie Buijnsters (1991).
32. “[O]ne of the distinctive marks of Addison’s mature criticism is his repeated insistence that the
‘Pleasures of the Imagination’ can be derived from virtually every field of human knowledge”
(Youngren 1982:282).
33. Rogers (1997:370) stelt dat Addison Lockes epistemologie nagenoeg integraal overneemt.
34. “‘White paper’ might suggest that we are originally void of ideas or appearances of which there is
consciousness; but not necessarily void of latent capacities and their intellectual implicates. He
means by the metaphor that we are all born ignorant of every thing” (Fraser in Locke 1959,
I:121n2).
35. “Addison’s papers, though necessarily superficial, are nonetheless of importance by virtue of
their being the first effort in the century to build up a real aesthetic” (Monk 1935:57). Ook
Youngren (1982) heeft het over “Addison and the Birth of Eighteenth-Century Aesthetics”,
Rogers (1997:367) noemt de teksten van Addison (samen met die van Pope) “the essential initiatives”
in het ‘ontstaan’ van de esthetica. Beiden echoën daarin Stolnitz (1961). Stolnitz stelt
dat disinterestedness de basis vormt van esthetica, en vindt al sporen van een dergelijke esthetische
blik in Shaftesbury, Hutcheson, Addison, Burke, en Alison. Stolnitz’ basispremisse over de
onlosmakelijke band tussen interesseloosheid en esthetica, waarmee het autonomiebegrip van
twintigste-eeuwse kunsttheorieën nauw verbonden is, werd fel aangevallen door Dickie (1964).
Op diens aangeven heeft Rind (2002) op overtuigende wijze aangetoond dat Stolnitz de historische
bronnen selectief gebruikt, en bovendien vanuit een anachronistisch kader manipuleert.
Eerder had Townsend (1982) al belangrijke correcties aangebracht in Stolnitz’ visie op Shaftesbury.
Er zijn wel degelijk sporen te vinden van een meer autonome visie op kunst en literatuur
in deze achttiende-eeuwse teksten (dit wordt ook niet door Rind of Townsend ontkend), maar
interesseloosheid is pas sinds Kant een belangrijke factor in kunstbeschouwing.
36. Thorpe (1937) wijst op de eeuwenoude traditie die verwondering en verrassing verbindt met
kennis, maar stelt verwondering en het nieuwe wat al te gemakkelijk aan elkaar gelijk (zie ook
Youngren 1982:273-274). Hij vertaalt het Franse ‘admiration’ van Descartes als ‘wonder’ en
verbindt dat probleemloos met ‘novelty’ in Hobbes (1937:1116). Thorpe (1937:1121) stelt
(terecht) dat John Dennis de klemtoon legde op ‘passion’, maar overdrijft wanneer hij stelt “particularly
the passion of admiration”. Volgens hem is Dennis een voorloper van Addison omdat
“the surprising and novel are to him essentially one”.
37. Nummer 413 draagt als motto een vers uit Ovidius’ Metamorfoses, “Causa latet, vis est notissima”
(Addison 1907, III:282): “Iedereen / weet van die bronkracht, maar de oorzaak kent men
niet” (IV, 287. Ovidius 2002:107).
38. Toegegeven: wat vandaag een verplicht nummer lijkt, kan voor Addison, bijna 300 jaar geleden,
een vanzelfsprekendheid geweest zijn. Nicolson leest er in ieder geval de essentie van het achttiende-eeuwse
verhevene, volgens haar een esthetiek van de oneindigheid, in: “From Infinite
God through vast Nature to the soul of man; from the soul of man through vast Nature back to
Infinite God – here is the process that was becoming characteristic of ‘The Aesthetics of the Infinite’”
(Nicolson 1959:315).