JUIGCHEN IN DEN ADEL DER MENSCHLIJKE NATUUR

28 HOOFDSTUK 1
Sublime. Vervolgens citeert hij zijn opmerking erover in de “Préface” en herinnert hij
de lezer aan de kritiek erop van Huet, en aan zijn eigen reactie op die kritiek. Hij geeft
toe dat zijn reactie misschien wat overdreven was – door te vragen hoe het mogelijk
is dat een intellectueel als de geachte Huet de schoonheid van de bijbelse passage niet
inziet, stelde hij eigenlijk de religiositeit van Huet ter discussie – en dus had hij een
klinkende repliek van Huet verwacht. Hij had zelfs een antwoord voorbereid “le
moins mal et le plus modestement qu’il me seroit possible” (Boileau 1966:545).
Maar Huets repliek bleef uit. Had hij zijn mening herzien? Of weigerde hij in debat
te gaan met “un aussi vulgaire Antagoniste” (Boileau 1966:545)? Wat er ook van zij:
het bleef stil, en Boileau ging ervan uit dat de zaak begraven was. Tot iemand hem
in 1709 wees op een artikel van de calvinistische theoloog Jean le Clerc, waarin een
brief van Huet over de fiat lux-kwestie afgedrukt was. Boileau wendt voor niet te
geloven dat de brief authentiek is: hij stelt het voor alsof Le Clerc de brief vervalst
heeft, want een zo eerbiedwaardige opponent als Pierre-Daniel Huet zou hem daarover
in de Académie française, waarvan zowel Boileau als Huet lid was, toch aangesproken
hebben. 84 Na deze sneer richting Huet, komt Boileau tot de kern van de
zaak: Le Clerc vindt niets subliems in het Bijbelcitaat. 85
A cela je pourrois vous respondre en general, sans entrer dans une plus
grande discussion, que le Sublime n’est pas proprement une chose qui se
prouve et qui se demonstre; mais que c’est un Merveilleux qui saisit, qui
frappe et qui se fait sentir. Ainsi personne ne pouvant entendre prononcer
un peu majestueusement ces paroles, Que la lumière se fasse, etc., sans que
cela excite en luy une certaine elevation d’ame qui luy fait plaisir; il n’est
plus question de sçavoir s’il y a du sublime dans ces paroles, puisqu’il y en
a indubitablement. S’il se trouve quelque Homme bizarre qui n’y en
trouve point, il ne faut pas chercher des raisons pour luy monstrer qu’il y
en a; mais ce borner à le plaindre de son peu de conception, et de son peu
de goust, qui l’empesche de sentir ce que tout le monde sent d’abord (Boileau
1966:546).
Boileaus cirkelredenering – het verhevene is verheven, omdat het verheven is – kan
niet onderbouwd worden met rationele argumenten, zegt hij. Maar “puisque l’honnesteté
nous oblige de ne pas refuser nos lumières à nostre Prochain” (Boileau
1966:547), is Boileau bereid om enige uitleg te geven. Meer dan veertig jaar na de
publicatie van zijn eerste satires blijft Boileau zijn tegenstanders bestoken met bijtende
spot. Blijkbaar heeft le Clerc Boileaus “Préface” niet erg grondig gelezen, zegt
hij, anders zou hij toch gemerkt hebben dat Boileau al op zijn kritiek geanticipeerd
had. “[L]e sublime n’estant point opposé au simple, et n’y ayant rien quelquefois de
plus sublime que le simple mesme, ainsi que je vous l’ay desja fait voir” (Boileau
1966:547). Hij herhaalt zijn voorbeeld uit Horace, en voegt er nog een ander citaat
van Corneille aan toe. In de tragedie Medée vraagt een personage aan Medea wat haar
nog rest nu ze door alles en iedereen verlaten is. Het antwoord is welgeteld één lettergreep
lang: “Moy”. Boileau beklemtoont dat het verhevene hier onmogelijk in het